Katarzyna Cantarero, Uniwersytet SWPS, Polska

Subiektywny dobrostan jest funkcją tego, z czym się urodziliśmy, sytuacji, które pojawiają się w naszym życiu, oraz (na szczęście!) tego, co świadomie robimy. Wielu badaczy sprawdzało, co może skutecznie poprawić nasze funkcjonowanie psychiczne. Krótkie interwencje nakierowane na zmianę oceny sytuacji mogą być jednym z takich narzędzi pomocnych we wzmacnianiu dobrostanu.

Badania wykazują, że krótkie zadania pisemne (np. pisanie list lub listów wdzięczności) mogą poprawić dobrostan psychiczny. W zakrojonym na szeroką skalę badaniu naukowcy z 87 krajów wykazali, że proste interwencje polegające na przewartościowaniu  sytuacji (tj.  zmiana sposobu jej odczuwania lub skupienie się na jej pozytywnych stronach) zwiększyły pozytywne emocje podczas pandemii COVID-19. Ocenianie wydarzenia, które jest potencjalnie stresujące, może być pomocne w wyciąganiu z niego korzyści. Podczas takich zadań związanych z oceną sytuacji, osoby samodzielnie wyszukują bowiem argumentów na rzecz jej aspektów pozytywnych.

Zwiększanie subiektywnego dobrostanu poprzez afirmację potrzeb psychologicznych

Nasza grupa badała, czy krótkie interwencje online mogą poprawić subiektywny dobrostan. Skupiliśmy się na wyzwaniach wobec podstawowych potrzeb psychologicznych (tj. autonomii, relacji z innymi i kompetencji) doświadczanych w wyniku pandemii COVID-19. Potrzeba autonomii związana jest z poczuciem wyboru i wolności, potrzeba kompetencji związana jest z poczuciem, że można osiągnąć swoje cele, a potrzeba relacji z innymi związana jest z poczuciem więzi z bliskimi osobami. Zgodnie z teorią autodeterminacji zaspokojenie tych podstawowych potrzeb jest kluczowe dla funkcjonowania człowieka. Stwierdziliśmy, że osoby, które czuły, że ich podstawowe potrzeby psychiczne są zaspokojone, zgłaszały wyższy poziom dobrostanu psychicznego. 

W kolejnym pomiarze poprosiliśmy badanych, aby napisali o sytuacji, w której pomimo ograniczeń wprowadzonych do ich dotychczasowego stylu życia z powodu pandemii byli w stanie odczuwać poczucie autonomii, kompetencji i/lub przynależności. Ta krótka interwencja zwiększyła dobrostan psychiczny poprzez wzmocnienie poczucia przynależności i obniżyła odczuwany stres w porównaniu z grupą kontrolną. Krótkie i proste zadania wykonywanie online, takie jak to, mogą zatem pomóc ludziom poczuć się lepiej, ale nie wiadomo jeszcze, jak długo te pozytywne efekty będą się utrzymywać. 

Zwiększanie znaczenia pracy i zaangażowania w pracę

W ramach innych badań nasza grupa zastanawiała się, czy zastosowanie podobnych krótkich interwencji online może przynieść pozytywne efekty także w odniesieniu do pracy zawodowej. Byliśmy szczególnie zainteresowani kwestiami zaangażowania w pracę i sensownością pracy. Zaangażowanie w pracę jest często opisywane jako uczucie oddania, zaabsorbowania i wigoru związanego z pracą. Wysokie zaangażowanie w pracę przynosi korzyści zarówno jednostkom, jak i organizacjom (np. lepsze wyniki, wyższa satysfakcja z pracy i niższe objawy depresji). Podobnie sensowności pracy wiąże się z różnymi korzyściami psychologicznymi, także tymi wychodzącymi poza kontekst pracy jako takiej (np. niższy poziom lęku, lepsze samopoczucie). 

Wcześniejsze badania sugerowały istnienie kilku źródeł poczucia sensu w pracy (np. służenie większemu dobru, pomaganie innym, rozwój osobisty, zarabianie pieniędzy). Założyliśmy, że źródła te można podzielić na zorientowane na siebie lub na innych. Chcieliśmy sprawdzić, czy interwencja ukierunkowana na znaczenie, która dotyczyłaby tych źródeł, zwiększyłaby sensowność pracy i zaangażowanie w pracę. Po pierwsze, stwierdziliśmy, że kiedy pracownicy zostali poproszeni o napisanie, dlaczego uważają swoją pracę za sensowną, powodowało to wzrost sensowności pracy i chwilowego zaangażowania w pracę w porównaniu z warunkami kontrolnymi (kiedy pracownicy opisywali sprzęt, którego używają w pracy). W kolejnym badaniu poprosiliśmy pracowników, aby napisali o służeniu większemu dobru lub rozwijaniu swojej kariery zawodowej jako źródłach sensu pracy, przy czym grupa kontrolna opisywała sprzęt używanego w pracy. Okazało się, że pisanie o tym, jak nasza praca przynosi korzyści innym, zwiększa poczucie sensu pracy, a w konsekwencji zaangażowanie w pracę.

Podsumowując, stosowane samodzielnie lub w ramach innych oddziaływań krótkie interwencje zmieniające ocenę poznawczą są obiecującym sposobem na poprawę dobrostanu psychologicznego, przynajmniej krótkotrwale. Ponieważ ludzie sami dostarczają przykładów, interwencje te są dobrze dostosowane do indywidualnych potrzeb i dlatego mogą być bardziej skuteczne. Aby poprawić dobrostan psychiczny swoich klientów lub zwiększyć sensowność i zaangażowanie w pracę, można rozważyć zaproponowanie im jednego z takich zadań pisemnych.

Zalecenia praktyczne:

Aby zwiększyć subiektywny dobrostan i obniżyć poziom stresu, poproś uczestników o opisanie sytuacji, w której odczuwali niektóre lub wszystkie z poniższych: 

• Poczucie autonomii, np. kiedy miałeś poczucie wyboru i wolności w sprawach, którymi się zajmujesz; 
• Poczucie kompetencji, np. kiedy czujesz, że jesteś w stanie osiągnąć swoje cele;
• Poczucie przynależności, np. kiedy czujesz się związany z ludźmi, którzy troszczą się o ciebie i o których ty się troszczysz.

W przypadku interwencji w miejscu pracy, możesz zasugerować klientowi, aby spisał powody, dla których jego praca ma znaczenie. Możesz też poradzić mu, aby zadał sobie pytanie o to, w jaki sposób jego praca służy dobru ogólnemu.

Translated by Zuzanna Kwissa-Gajewska, Ewa Gruszczyńska