Door Wendy Lawrence, University of Southhampton

Vandaag de dag worden de grootste oorzaken van sterfte en ziekte beïnvloed door levensstijl, en er wordt meer gefocust op gezond gedrag. Gezondheidszorgmedewerkers, zeker degenen die werken in gezondheid en sociale zorg, zijn bij uitstek degenen die mensen kunnen helpen gezonder gedrag te vertonen. Routineafspraken bieden mogelijkheden om het gesprek aan te gaan over gedragsverandering. Helaas hebben veel gezondheidszorgmedewerkers het gevoel dat ze niet genoeg kennis en vaardigheden hebben om patiënten te helpen hun gedrag te veranderen. Dit kan een barrière zijn om gesprekken aan te gaan met cliënten of patiënten over gevoelige onderwerpen zoals roken, lichaamsgewicht, of alcoholgebruik.

Gezonde Gespreks Technieken is een trainingsprogramma gebaseerd op sociaal cognitieve theorie en gedragsveranderingstechnieken, en richt zich op empowerment en persoonsgerichte zorg. De training is ontwikkeld door een multidisciplinair team aan de universiteit van Southhampton, in samenwerking met lokale gezondheids- en sociale zorgorganisaties. Gezonde Gespreks Technieken is een effectieve aanpak gebaseerd op onderzoeksresultaten, die gebruik maakt van praktische en makkelijk toepasbare vaardigheden om mensen te helpen hun eigen belangrijke gedragsveranderingsuitdagingen en -oplossingen te vinden. Elke gezondheidszorg medewerker kan Gezonde Gespreks Technieken gebruiken, zelfs in korte consultaties.

Mensen veranderen hun gedrag niet alleen. Ze worden beïnvloed door hun sociale en fysieke omgeving, en door andere invloeden waar ze geen controle over hebben. We moeten deze factoren begrijpen om mensen effectief te helpen hun gedrag te veranderen. Door meer over het dagelijks leven van mensen te weten te komen kan beter en passender advies gegeven worden over gedragsverandering. Een onderdeel van Gezonde Gespreks Technieken is daarom patiënten te vragen naar hun prioriteiten, hun motivaties en uitdagingen te begrijpen, en erachter te komen wat zij zelf het belangrijkste vinden om zich op te richten.

Het trainingsprogramma moedigt gezondheidszorgmedewerkers ook aan om na te denken over de waarde van het stellen van vragen, luisteren, en het ondersteunen van doelstellingen, in plaats van mensen te vertellen wat ze moeten doen, en advies of informatie te geven. We kunnen de tijd die we met patiënten doorbrengen effectiever gebruiken door gesprekken te voeren waarin tijd is om te luisteren, mensen hun eigen visie en werkelijkheid te onderzoeken, en dit te gebruiken om de eerste stappen naar gedragsverandering te plannen. Hieronder staan wat praktische tips van Gezonde Gespreks Technieken die je meteen kunt gaan gebruiken.

Praktische tips

1. Stel open vragen. Open vragen beginnen meestal met ‘Wat’ of ‘Hoe’, en nodigen uit om te reflecteren op de eigen problemen, barrières, oplossingen, en eerste stappen richting verandering. Bijvoorbeeld: “Wat zou je graag veranderen? Wat houdt je tegen die verandering te maken? Hoe kun je dat oplossen? Wat zou voor jou een goede eerste stap zijn?”. Door deze vragen te stellen kun je veel over iemand te weten komen en mensen helpen zelf te identificeren welke vaardigheden en hulp ze nodig hebben om te veranderen.
2. Geef geen advies en vertel mensen niet wat ze moeten doen. Als je advies geeft neem je aan dat iemand niet al weet dat het belangrijk is om gezonder gedrag te vertonen. Dit kan denigrerend overkomen en averechts werken als de persoon moeite heeft met gedrag veranderen.
3. Luister en wees niet bang voor stilte. Mensen hebben tijd nodig om na te denken. Probeer dus niet te snel stilte te doorbreken zodra je een vraag hebt gesteld. Geef de patiënt ruimte om een antwoord te formuleren en zie stilte als nadenken. Iemand alleen maar de ruimte geven om hun verhaal te vertellen kan al heel nuttig zijn. Het kan best de eerste keer in lange tijd zijn dat er naar ze geluisterd wordt, wat behulpzaam en empowering kan zijn. Luisteren geeft aan dat er waarde gehecht wordt aan hun mening, en het kan je veel informatie geven over de patiënt, wat jou vervolgens kan helpen om hen te helpen.
4. Richt je op SMARTER doelstellingen (Specifiek, Meetbaar, Actiegericht, Realistisch, Tijdsgebonden, Evalueerbaar, en Reviewed). Mensen stellen zichzelf vaak doelen zonder deze goed te plannen. Wij zeggen: “Een doel zonder plan is slechts een wens!”. Als je iets probeert en daar niet in slaagt is de kans groot dat je opgeeft. Als je een kleiner doel stelt en daarin slaagt heb je meer kans om vol te houden. Zodra iemand een doel heeft gesteld, stel hen de volgende SMARTER vragen:

• Wat wil je precies doen?
• Hoe vaak of hoe lang wil je dat doen?
• Wat heb je nodig om te beginnen?
• Hoeveel vertrouwen heb je dat je dit kan doen, op een schaal van 1-10?
• Wanneer wil je beginnen?
• Hoe weet je of je succesvol bent geweest?
• Wat ga je doen als je je doel niet hebt bereikt?

5. Denk na over je consultaties en hoe empowering die zijn. Het is erg nuttig om enkele minuten te nemen om kritisch te kijken naar hoe we communiceren met mensen, wat goed werkt, en wat niet. Het helpt ons te zien wat we goed doen en waar we onszelf kunnen verbeteren, en zorgt dat we elke dag het beste uit onszelf halen. Stel jezelf de volgende vragen:

• Hoe goed heb ik die persoon geholpen een oplossing te vinden voor hun probleem?
• Wat had ik anders kunnen doen?
• Wat kan ik volgende keer beter doen?

 

Vertaald door Anne van Dongen