Automaticity, Behavioural theory, E-health, Habit, Motivation

Powiązanie słonia z jeźdźcem: Rola motywacji

António Labisa Palmeira, CIDEFES – Universidade Lusófona, Portugal; ISBNPA Executive Director  

Długotrwała motywacja do zachowań związanych ze zdrowiem może mieć różne źródła. Naukowcy behawioralni wciąż próbują je połączyć. Na przykład, biegam prawie codziennie i robię to od ponad 30 lat. Jak i dlaczego udało mi się utrzymać tą aktywność. 

Daniel Kahnemann zasugerowałby, że w grę wchodzą dwa systemy motywacyjne: system 1, który obejmuje instynkty i emocje, oraz system 2, który jest celowy i świadomy. Mógłby on twierdzić, że system 2 skłania mnie do biegania, ponieważ jestem świadoma/y korzyści zdrowotnych płynących z ćwiczeń. Z drugiej strony Ed Deci może zasugerować, że mam wewnętrzną motywację do biegania i robię to, ponieważ jest to zgodne z moimi wartościami i z własnym Ja, a także dlatego, że sprawia mi to przyjemność.

(more…)

E-health, Interventions

Twoja interwencja, Twój sposób! Krótkie interwencje poznawcze

Katarzyna Cantarero, Uniwersytet SWPS, Polska

Subiektywny dobrostan jest funkcją tego, z czym się urodziliśmy, sytuacji, które pojawiają się w naszym życiu, oraz (na szczęście!) tego, co świadomie robimy. Wielu badaczy sprawdzało, co może skutecznie poprawić nasze funkcjonowanie psychiczne. Krótkie interwencje nakierowane na zmianę oceny sytuacji mogą być jednym z takich narzędzi pomocnych we wzmacnianiu dobrostanu.

Badania wykazują, że krótkie zadania pisemne (np. pisanie list lub listów wdzięczności) mogą poprawić dobrostan psychiczny. W zakrojonym na szeroką skalę badaniu naukowcy z 87 krajów wykazali, że proste interwencje polegające na przewartościowaniu  sytuacji (tj.  zmiana sposobu jej odczuwania lub skupienie się na jej pozytywnych stronach) zwiększyły pozytywne emocje podczas pandemii COVID-19. Ocenianie wydarzenia, które jest potencjalnie stresujące, może być pomocne w wyciąganiu z niego korzyści. Podczas takich zadań związanych z oceną sytuacji, osoby samodzielnie wyszukują bowiem argumentów na rzecz jej aspektów pozytywnych.

(more…)

E-health, Mental Health

Prowadzenie poradnictwa psychologicznego poza gabinetem: Obiecujący potencjał technologii mobilnej

Egon Dejonckheere & Peter Kuppens, KU Leuven, Belgium.

Pomoc psychologiczna i psychoterapia w przeważającej mierze nadal odbywa się w gabinecie terapeutycznym. Jednak po jego opuszczeniu pacjenci mają czasem trudność z podjęciem nowych wyzwań, wykorzystaniem szansy na poprawę i wdrożeniem tego, czego nauczyli się podczas sesji. Dowody naukowe wskazują, że praktyka terapeutyczna może wiele zyskać na bezpośrednim dostępie do informacji o tym, co dzieje się w codziennym życiu klientów. Te informacje sprzyjają identyfikacji efektywnych sposobów interwencji i pozwalają skutecznie wypełnić lukę pomiędzy tym, co ma miejsce podczas sesji w gabinecie a prawdziwym życiem.

(more…)

Assessment, Communication, Coping, Illness representation

Pomaganie pacjentom w radzeniu sobie z chorobą: poznawcze reprezentacje choroby mają znaczenie

 Yael Benyamini, Tel Aviv University, Israel i Evangelos C. Karademas, University of Crete, Greece

Anna i Maria są zdrowymi 45-letnimi kobietami, mieszkającymi w dużym europejskim mieście. Każda z nich zna kilka osób, które zachorowały na COVID-19, każda z nich ciągle słyszy i czyta o tej chorobie. Anna uważa ją za bardzo poważną i jest bardzo zaniepokojona tym, że jeśli na nią zachoruje, to ze względu na swój wiek wyzdrowieje, ale prawdopodobnie będzie cierpiała z powodu długotrwałych, uciążliwych objawów. W miarę możliwości pracuje w domu, nigdy nie wychodzi na zewnątrz bez maseczki i czeka na kolejną dawkę szczepionki.

(more…)

Coping, Social Support, Stress

Jak nowe spojrzenie na stres może pomóc w uspokojeniu zmartwionego umysłu

Bart Verkuil, Department of Clinical Psychology, Leiden University, The Netherlands and PEP Group, Noordwijk, The Netherlands.

“A co jeśli dostanę zakażenia i wyląduję w szpitalu?” “Co będzie, jeśli za kilka miesięcy nie będę mógł zapłacić rachunków?” “Jaki wpływ będzie miał lockdown na zdrowie moich dzieci?”

Zagrożenie ze strony koronawirusa ma ogromny wpływ na nasze życia. Aby określić niezbędne środki ostrożności oraz oszacować ryzyko, naukowcy wykorzystują modele statystyczne pozwalające na uzyskanie obrazu rozprzestrzeniania się wirusa. To z pewnością pomaga w uzyskaniu kontroli nad samą pandemią. Co ciekawe, my jako pojedyncze jednostki działamy podobnie do naukowców, ale w sposób bardziej automatyczny. Nasze umysły mogą być uważane za “maszyny przewidujące”, stale szacujące stopień zagrożenia zarażeniem, utratą pracy lub krytyką. Istnieją jednak duże różnice w sposobie, w jaki ludzie szacują to ryzyko, a dla niektórych te szacunki prowadzą w efekcie do silnych zmartwień.

(more…)

Patient engagement

Jeśli medycyna jest grą zespołową, to pacjenci też powinni w nią grać: psychologiczne spojrzenie na zaangażowanie pacjentów

Graffigna, Università Cattolica del Sacro Cuore, Italy

Pracownicy służby zdrowia na wszystkich etapach świadczenia usług muszą współpracować i koordynować swoje wysiłki, aby system opieki zdrowotnej funkcjonowały efektywnie. Innymi słowy, medycyna wymaga pracy zespołowej, by odnieść sukces. Jeśli zgadzamy się z tą zasadą, to – posługując się metaforą sportową – pacjent również powinien być traktowany jako zawodnik drużyny!

Koncepcja zaangażowania pacjenta uwzględnia odgrywanie przez niego specyficznej roli, co stanowi istotny element zwiększania skuteczności i trwałości opieki zdrowotnej.

(more…)

Communication, Incentives, Motivational interviewing, Social Support

Jak wspierać pacjentów w utracie wagi i radzeniu sobie z cukrzycą 2 typu

Leah Avery – Teesside University, UK.

Cukrzyca typu 2 uważana była za schorzenie postępujące, z nieuchronną koniecznością stosowania insulinoterapii, jednak badania dotyczące zmiany stylu życia podważają tę pesymistyczną prognozę. Częstość występowania cukrzycy typu 2 stale wzrasta, w związku z czym rośnie również liczba doniesień z badań naukowych potwierdzających istotną rolę diety i zmiany sposobu odżywiania w skutecznym radzeniu sobie z tym schorzeniem.

Podejścia dietetyczne zasadniczo można  podzielić na dwa nurty. Pierwszy z nich, koncentruje się na tym, co jemy, na ilości spożywanych węglowodanów, optymalizacji  metabolizmu i kontroli glikemii poprzez powolną i stałą utratę masy ciała. Drugie podejście koncentruje się na  znacznym ograniczeniu ilości dostarczanych kalorii w celu szybkiej utraty wagi (dieta niskokaloryczna).

(more…)

Communication, Goal setting

Uczenie praktyków umiejętności prowadzenia „zdrowej rozmowy”

Wendy Lawrence, University of Southampton

Styl życia wiąże się z głównymi przyczynami śmierci i chorób we współczesnym świecie, dlatego coraz większą wagę kładzie się na sposoby poprawy zachowań zdrowotnych. Pracownicy bezpośrednio pracujący z klientami w obszarze systemu opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i środowiskowej są kluczowym źródłem wsparcia w procesie zmiany zachowań zdrowotnych. Regularne wizyty dają możliwość konsultacji na temat zmiany zachowań, jednak wielu praktyków uważa, że brakuje im wiedzy i umiejętności w tym zakresie. Obniża to pewność siebie w prowadzeniu rozmów z klientami lub pacjentami na potencjalnie drażliwe tematy, takie jak palenie tytoniu, redukcja wagi czy spożywanie alkoholu.

(more…)

Automaticity, Habit, Self-efficacy

Jeść albo nie jeść, oto jest pytanie: W jaki sposób psychologowie zdrowia mogą pomóc zapewnić bezpieczeństwo żywności

Barbara Mullan, Curtin University, Australia

Skala problemu

Każdego roku na świecie jedna na 10 osób (około 600 milionów ludzi) choruje po spożyciu skażonej żywności, a aż 420 000 z tego powodu umiera. Istnieją ogromne różnice geograficzne pomiędzy miejscami występowania tych przypadków, przy czym największe obciążenie chorobami przenoszonymi drogą pokarmową występuje w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej i wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (więcej szczegółów na temat obciążenia chorobami przenoszonymi drogą pokarmową w poszczególnych regionach można znaleźć tutaj). Poza różnicami geograficznymi wskazuje się również na ogromne różnice w rodzajach czynników odpowiedzialnych za wywołanie tego typu chorób (np. wirusy, bakterie, pasożyty).

(more…)

Financial Incentives, Smoking cessation

Wspieranie kobiet w ciąży w rzuceniu palenia: dobre praktyki z Wielkiej Brytanii

Felix Naughton, University of East Anglia, UK

Około 25-50% kobiet palących rzuca palenie po tym, jak dowiadują się, że są w ciąży. Ale dlaczego reszta nadal pali przez cały okres ciąży? 

Czy kobiety te nie wiedziały o szkodliwości palenia w ciąży? Zazwyczaj wiedzą. W jednym z naszych badań przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii, obejmującym kobiety w ciąży, zarówno zmotywowane, jak i niezmotywowane do rzucenia palenia, 99% respondentek zgodziło się ze stwierdzeniem, że “palenie w ciąży może wyrządzić poważne szkody mojemu dziecku”, a około 75% zgodziło się z tym stwierdzeniem w dużym lub bardzo dużym stopniu. Jednak mniej niż 10% powstrzymywało się od palenia 12 tygodni później. Tym samym, choć podjęcie próby rzucenia palenia jest prawdopodobniejsze wśród kobiet z silnymi przekonaniami na temat szkodliwości palenia w czasie ciąży, nie wydaje się, aby zwiększało ono szanse na sukces. 

(more…)