Door António Labisa Palmeira, CIDEFES, Universiteit Lusófona, Portugal, ISBNPA Executive Director  

Langdurige motivatie voor gezondheidsgerelateerd gedrag kan van verschillende bronnen komen. Gedragswetenschappers zijn nog steeds aan het onderzoeken hoe deze bronnen bij elkaar passen en hoe ze met elkaar in verbinding staan. Bijvoorbeeld, de afgelopen 30 jaar ren ik bijna elke dag. Hoe en waarom heb ik dit patroon onderhouden?

Daniel Kahnemann zou zeggen dat het duale procestheorie een rol speelt: systeem 1 heeft betrekking tot onze instincten en emoties, terwijl systeem 2 meer beraadslagend en bewust is. Hij zou beargumenteren dat systeem 2 mij ingeeft om te rennen, omdat ik bewust ben van de gezondheidsvoordelen die bij dagelijks rennen betrokken zijn. Ed Deci zou echter suggeren dat ik intrinsiek ben gemotiveerd om te rennen en dat ik dit doe omdat het overeenkomt met mijn waardes en mijzelf en omdat ik van rennen geniet. 

Welke van deze twee is correct? Ik zou willen beargumenteren dat ze beide correct zijn en er zijn nog andere theorieën die waarschijnlijk ook cruciaal zijn in het beschrijven van gedragsbehoud. Maar hoe werken deze theorieën samen en hoe kunnen we ze in het dagelijks leven toepassen? Bijvoorbeeld, hoe kunnen systeem 1 en systeem 2 hun informatie effectief met elkaar delen? Door deze mechanismen te begrijpen, kunnen we patiënten helpen met het nastreven van het in stand houden van gezond gedrag. 

Ik meen dat intrinsieke motivatie een rol speelt in dit gesprek en ik gebruik Haidt’s verhaal van de Olifant en de Bestuurder om dit idee te gaan verkennen. Haidt zijn metafoor komt overeen met de duale procestheorie die hierboven is gepresenteerd, met de Olifant als ons systeem 1: fysiologisch bestuurd, 

beïnvloedt ons gedrag instinctief en gebruikt impliciete (onbewuste) informatie. De Bestuurder is ons systeem 2: gestuurd door de afweging van voor- en nadelen en gebruikt expliciet (bewuste) informatie. 

Wanneer de Bestuurder verward is over welke informatie het beste is, stormt de Olifant binnen en doet zijn ding instinctief. Bijvoorbeeld, omdat de Olifant is ontwikkeld in een tijdperk van schaarste, zal het je proberen te overtuigen elke kans aan te nemen om hoog calorierijk voedsel te eten, of om inspanning minimaal te houden. Nu zitten we in een tijdperk van overvloed, dit is problematisch omdat de Bestuurder overweldigd wordt met tegenstrijdige informatie hoe gezondheidsgerelateerd gedrag moet worden gestuurd. Denk alleen al maar eens aan de hoeveelheid verschillende diëten die beschikbaar zijn…  Deze overvloed aan informatie draagt bij aan het ontwikkelen van ongezonde gewoontes, zoals overeten of niet genoeg bewegen.

Gewoontes zijn automatische reacties op relevante tekens (cues) uit de omgeving en spelen een fundamentele rol in gedrag gerelateerd aan voeding en fysieke activiteit. Bijvoorbeeld met meer dan 220 beslissingen per dag over eten die we moeten maken, is het beter om onze gewoontes te gebruiken om beslissing verlamming (d.w.z. geen beslissing kunnen maken vanwege de overvloed aan mogelijke opties) te vermijden en onszelf te voeden met maar iets, terwijl het niet de gezondste keus is.

De grote vraag is dus, hoe kunnen we gezondere gewoontes creëren?

Naar mijn mening, kunnen digitale gezondheidsapparaten ons helpen met het creëren van gezonde gewoontes. Bijvoorbeeld, binnen het NoHow project, heeft onze groep een app ontworpen dat verbonden is met smartwatches en andere draagbaar apparatuur, die constant data verzamelen over de toestand van de Olifant (lichaam) van de mensen. De app maakt deze informatie dan expliciet, wat vervolgens direct beschikbaar is voor de mensen om te zien. Hierdoor krijgt de Bestuurder een nieuwe bron: een zelf-monitorende datastroom van de toestand van het lichaam. Deze bron kan worden gebruikt om de zelfregulatie processen te verrijken en de motivatie na te streven voor gezonder gedrag.

Door de Bestuurder eerstehands aan te bieden wat de Olifant ervaart, bekrachtigt het mensen in het creëren van verbindingen tussen hun eigen gedrag en hun eigen waardes, overtuigingen en doelen. Bijvoorbeeld, wanneer ik ren, vertelt mijn Olifant (lichaam) dat ik mij sterk en energiek voel. Na het rennen bekijk ik dan mijn smartwatch en zie ik dat ik mijn doel, om 10.000 stappen te zetten, heb bereikt. In dit geval, zal mijn Bestuurder zich in controle voelen over de situatie, aangezien de Olifant en de Bestuurder op één lijn zitten, en mijn hoofd maakt dan de verbinding tussen het sterk en energiek voelen en het zetten van meer stappen. Dit bekrachtigt het gedragspatroon.

Het verbinden van de data van draagbare apparatuur aan mensen hun interne somatische en emotionele toestanden, kan de volgende effecten hebben:

1. De Bestuurder en de Olifant zullen meer op één lijn komen, wat hierbij het gedragsbehoud vergemakkelijkt.
2. Wanneer de Bestuurder en de Olifant niet op één lijn zitten, kan het mensen aansporen om hun gedragspatronen en mogelijke effecten hiervan de herevalueren. 
3. Gezond gedrag komt meer van binnenuit (d.w.z. het gedrag wordt deel van je identiteit en wordt geïntegreerd met wie je bent en wat je doet). 

Met dit in gedachte wordt het antwoord op de vraag hoe en waarom ik al 30 jaar aan het rennen ben en dit gedrag wordt behouden duidelijk: Ik ren omdat mijn Olifant en Bestuurder op één lijn zitten tijdens het rennen. In het Portugees hebben ze een gezegde: “Quem corre por gosto, não cansa” – dingen die je leuk vindt, maken je niet moe. Dit is voor mij het perfecte voorbeeld voor hoe intrinsieke motivatie de Olifant met de Bestuurder verbindt. 

Er is nog weinig bewijs voor dit idee (hier & hier) en onderzoek is nog steeds in het vroege stadium. Betere sensoren zijn nodig en de inhoud van de app moet worden gebaseerd op bewijs. Het NoHoW project was ontworpen met deze zorgen in het achterhoofd, maar veel meer onderzoek is vereist. We moeten ook bewust zijn voor de problemen die kunnen voorkomen door Apptimsm: een onrealistisch geloof dat apps alle gezondheidsproblemen (kunnen) oplossen. Je kunt voor bijna alles een app vinden, maar dat betekent niet dat de app effectief is. 

Praktische aanbevelingen:

Houd hiermee rekening wanneer je overweegt hoe een app of digitale gedragsverandering interventie invloed kan hebben op de Olifant en hoe de Bestuurder reageert om het gezond gedrag te ondersteunen.

 

• Leer over nieuwe technologieën: Houd bij welke nieuwe gadgets en informatie beschikbaar worden. Daarna, focus op de data die ze verzamelen, wat dit betekent en hoe dit kan helpen met het behouden van gezond gedrag.

• Zoek voor structuur: Wat is hartslagvariabiliteit? Wat is cardiorespiratoire fitness? De Bestuurder wil zich graag bekwaam voelen; deze informatie geeft de Bestuurder een structuur voor de bekwaamheid waar het voor wil streven. De meeste apps leggen deze concepten uit, zoek ze op en leer meer hierover.

• Zoek voor een steunende omgeving, die emotioneel en relationeel veilig zijn: zoek uit of de apps die data gebruiken van je draagbare apparaten ondersteund zijn, niet veroordelend zijn en je zelfstandige keuzes laten maken om jouw intrinsieke informatie te bekrachtigen. Data van je draagbare apparaten kunnen worden gebruikt als valuta voor competitieve duellen (bijvoorbeeld, mijn hartslagvariabiliteit is lager dan die van jou), de rol van competitie als Bestuurder van gedrag is niet duidelijk en er is veel variabiliteit tussen individuen.

• Informatie in een tweezijdig zwaard: wees waakzaam: informatie kan leiden tot excessief  gedrag. Gebruik informatie als een bron, niet als de enige Bestuurder.

 

 

Vertaald door Isabelle Maussen en Denise van Rijen.