Door Janne Kaltiainen en Jari Hakanen, Finnish Institute of Occupational Health, Finland 

Welke onderdelen van mijn werk vind ik motiverend, boeiend en het meest bevorderlijk voor mijn welzijn? Wat kan ik doen om meer van deze dingen uit mijn werk te halen?

Een verpleegkundige met een lange carrière en veel expertise begon haarzelf dit af te vragen, nadat ze merkte dat ze zich gestrest en verveeld op werk voelde en dat ze het gevoel had dat ze in een sleur zat. De antwoorden van deze vragen leiden haar naar het mentorschap van enkele van haar jongere collega’s. Dit mentorschap zorgde ervoor dat ze zich meer competent voelde in haar werk, meer verbonden was met haar collega’s en ze weer betekenis begon te vinden in haar dagelijkse routine. Deze kleine verandering in haar werkaanpak verbeterde haar werkgerelateerde welzijn, maar daarnaast ook belangrijk gezien, schaadde het de werking en effectiviteit van het ziekenhuis niet. Integendeel, haar collega’s voelde zich beter ondersteund door het mentorschap en de werkatmosfeer verbeterde. 

Wat is baanboetseren?

Het proces dat deze verpleegkundige ondernam, is een van de vele en simpele manieren waarop werknemers hun banen kunnen boetseren. Dit “baanboetseren” gaat over veranderingen, geïntitieerd door de werknemer zelf, die het werk zelf en de omstandigheden verbeteren. Deze verbeteringen zorgen ervoor dat het welzijn en de mentale gezondheid van de werknemer hiervan profiteren. Het fundamentele idee is dat door het maken van simpele, bewuste veranderingen in een aantal aspecten van het werk, het werk beter in lijn is met belangrijke bronnen van welzijn en motivatie. 

Of je nou je eigen werk aan het boetseren bent of een patiënt begeleidt hoe ze het beste hun werk kunnen boetseren, onderzoek laat zien dat er een aantal nuttige mogelijkheden zijn voor het veranderen van iemands werk via baanboetseren. Een optie is door nieuwe dingen te leren en je professioneel te ontwikkelen. Bijvoorbeeld, als ik regelmatig mijn patiënten tref en we missen een gemeenschappelijke taal, zou het leren van een taal die mijn patiënten gebruiken mij helpen met het hebben van een meer betekenisvolle communicatie en voegt het betekenis toe aan mijn dagelijks werk? 

Baanboetseren, hoe doe je dat?

Een andere manier om overmatige routinewerk en verveling op werk tegen te gaan is door het vinden van nieuwe uitdagende projecten en door op andere of nieuwe manieren van werken uit proberen. Dit kan worden bereikt door die dingen van iemand zijn baan te identificeren die in het begin gezien werden als boeiend en motiverend. Misschien is het mogelijk om een van de eerste vrijwilligers te zijn om een nieuwe software te proberen, die door de gehele organisatie op de lange termijn gebruikt gaat worden. Door je dus op te geven voor een nieuwe ontwikkeling die later verplicht wordt, kan de moeite misschien meer als voldoening en belonend aanvoelen in termen van professionele competentie. 

Een andere optie voor betere welzijn en betekenisvolheid op werk kan het bevorderen van sociale bronnen zijn door de frequentie en kwaliteit van interacties met collega’s en stakeholders (bijv. klanten of patiënten) aan te passen. Bijvoorbeeld, als ik graag feedback van mijn supervisor wil ontvangen, kan ik om feedback vragen. Als een supervisor kan ik ook beter aandacht spenderen aan de behoeftes van de werknemers, interesse tonen in hun en ze vaker vragen hoe het met ze gaat. Sociale bronnen kunnen ook worden bevorderd in alledaagse interacties met collega’s, door rekening te houden met andere door vragen hoe het met ze gaat en door gesprekken aan te gaan die niet werkgerelateerd zijn.

Wat zijn de voordelen?

Naast betekenisvolheid van de persoon zijn werk kan het bijdragen aan het ophalen waarom het werk dat iemand doet waardevol is voor andere, zoals voor patiënten, collega’s of de maatschappij. Ik heb dan wel frustratie en ontoereikendheid gevoeld op werk tijdens de pandemie, maar door mezelf te herinneren aan al het positieve dat tijdens deze veeleisende tijd is bereikt, in plaats van het focussen op alleen aspecten die niet waren behaald, kunnen deze herinneringen een gevoel geven van betrokkenheid op werk en betekenis geven.

Ondanks dat baan boetseren vaak gedaan wordt door een individu kunnen teams ook hieraan werken. Het team kan hun sterke kanten identificeren en hun individuele banen boetseren en samen manieren te ontwikkelen om optimaal te functioneren als een team. Door nieuwe manieren te vinden om elkaar te ondersteunen, inclusief supervisors en ondergeschikten, kan een team veerkrachtiger worden en het welzijn behouden tijdens ontberingen en uitdagende tijden.

Deze voorbeelden van baanboetseren zijn praktisch en mogelijk uit te voeren door velen die hun werk condities en dus hun welzijn willen verbeteren. De opgebouwde kennis van werk- en organisatiepsychologie suggereert dat door iemand zijn werktaken te boetseren, de manieren waarop werk is gedaan en de sociale relatie op werk, is het mogelijk om iemand zijn condities te verbeteren op werk en dus iemand zijn welzijn en mentale gezondheid te voeden. Baanboetseren is zelfs mogelijk bij veeleisende werkcondities en kan de negatieve impact van hoge werkdruk en emotionele eisen op de werknemers welzijn verminderen. Terwijl het primaire doel van baanboetseren is om welzijn op werk te verbeteren, is baanboetseren ook geassocieerd met een andere waarde uitkomsten, namelijk vergrote effectiviteit en arbeidsinzet zijn positieve bijproducten. Door het ondersteunen van dagelijkse leiderschap en proactief baanboetseren, kunnen werknemers een gezonde, betekenisvolle en productieve werk ervaringen opbouwen in de gezondheidszorg en verder.

Praktische aanbevelingen

•     Wat doe ik eigenlijk op mijn werk? Start het baanboetseren door op te schrijven welke grote en kleine taken je doet en met de mensen waarbij je interacteert op werk. Dit biedt een overzicht van je huidige werk en geeft een startpunt voor het boetseren.
•     Wat inspireert me? Op deze lijst ga je markeren welke taken, manieren van werken, interacties en mensen je het meest inspireren, boeien en als het meest belonend ervaart op je werk, onafhankelijk van hoe groot of klein de rol is op je huidige werk.
•     Hoe kan ik de inspirerende onderdelen van mijn werk vergroten? Van deze gemarkeerde aspecten, kies je één tot drie van de meest inspirerende om je op te focussen. Daarna ga je brainstormen op welke manieren je meer van deze elementen kan toevoegen op je werk. Bijvoorbeeld, heb je meer contact nodig met collega’s? Wil je starten met nieuwe werkmethodes? Of wil je een nieuwe vaardigheden leren?
•     Wat te veranderen en wanneer? Ga plannen! Maak een concreet plan met de dingen die je hebt gekozen om te veranderen of anders wil doen. Hoe en wanneer wil je je plan tot uiting komen en hoe wil je de voortgang volgen van jouw persoonlijke baan boetseer project?
•     Klein beginnen kan helpen. Oude routines, haast en spoed kan nieuwe manieren van werken door baanboetseren bemoeilijken. Wees dus geduldig! Werk verbeteren kost tijd en starten met kleine verbeteringen kan helpen om je ontwikkeling tot baan boetseerder efficiënter verloopt.