by Janne Kaltiainen and Jari Hakanen, Finnish Institute of Occupational Health, Finland

İşimin hangi kısımlarını motive edici, çekici ve sağlığıma yararlı olarak görüyorum? Bunları daha da fazlalaştırmak için neler yapabilirim?

Akciğer kanseri teşhisi alan ve işinde oldukça profesyonel bir bilir kişi haline gelen bir hemşire, iş yerinde stresli, biraz da sıkılmış ve monotonluk hissetmeye başladıktan sonra kendine bu soruları sormaya başladı. Bu soruların cevapları, onun daha genç iş arkadaşlarına akıl hocalığı yapmasını, işiyle alakalı daha yetkin hissetmesini ve iş arkadaşlarına daha bağlı hissetmesini sağladı. Ayrıca günlük yaşam rutininde de bir anlam bulmaya başladı. İşini yapış şekline dair gerçekleştirdiği bu küçük değişiklik, iş hayatındaki iyi oluşunu geliştirdi ve daha önemlisi, hastanenin genel işleyişine ve etkinliğine de zarar vermedi. Aksine, iş arkadaşları bu akıl hocalığıyla birlikte daha desteklenmiş hissetti ve iş ortamındaki genel atmosfer iyileşti.  

İş becerikliliği nedir?

Yukardaki örnek, çalışanların mesleki becerilerini artıracak çok sayıdaki basit yollardan yalnızca biridir. “İş becerikliliği”, çalışanın kendisi tarafından, iyi oluşunu ve mental sağlığını geliştirmeye yönelik olarak iş ve iş koşullarının geliştirilmesidir ve hemşirenin başlattığı süreç bunun bir örneğidir. Temel düşünce, işin bazı yönlerinde basit ve bilinçli değişiklikler yaparak işin önemli iyi oluş ve motivasyon kaynakları ile daha iyi uyum sağlamasıdır.

İster kendi işinizde becerikliliğinizi artırın, ister bir danışana iş becerikliliğinin nasıl artırılacağına dair rehberlik ediyor olun, araştırmalar gösteriyor ki iş becerikliliği ile kişinin çalışma şeklini değiştirmenin birçok işe yarar yolu vardır. Bunlardan biri yeni şeyler öğrenmek ve kişinin kendi profesyonelliğini artırmasıdır. Örneğin düzenli olarak danışanlarla görüşüyorsam ve aramızda ortak bir dil yoksa, danışanlarımın kullandığı dili öğrenmek daha faydalı bir iletişim oluşturmaya ve günlük iş hayatıma bir anlam katmaya yarayabilir mi?

İş becerikliliği nasıl artırılabilir?

Daha zorlayıcı projeler bulmak ve çalışmak için farklı yollar denemek, iş yerinde rutinleşme ve can sıkıntısını giderebilir. Bu da kişinin işine dair kendisini motive eden ve ona çekici gelen yolları belirlemesiyle yapılabilir. Belki de şirket kapsamında başlatılacak yeni bir yazılımı gönüllü olarak test eden ilk kişilerden biri olma olasılığı vardır. Daha sonra zorunlu hale gelecek bir şeyi yapmak için gönüllü olarak çalışan kişi mesleki yeterliliği açısından çabayı daha keyifli ve daha ödüllendirici bulabilir.

İş arkadaşları ve üçüncü kişiler ile (örneğin müşteriler, hastalar) etkileşimlerin sıklığını ve kalitesini değiştirerek sosyal kaynakları teşvik etmek, işte daha fazla iyi oluşa ve yapılan işteki anlamlılığa katkı sağlayabilir. Örneğin, yöneticimden geri bildirim almak istersem bunu ondan rica edebilirim. Bir yönetici olarak çalışanların ihtiyaçlarına daha dikkat edebilir, onlara ilgi gösterebilir ve nasıl olduklarını daha sık sorabilirim. Sosyal kaynaklar meslektaşlar ile günlük etkileşimlerde başkalarını gözeterek, nasıl olduklarını sorarak ve işle ilgili olmayan konular hakkında konuşarak da teşvik edilebilir.

Faydaları nedir?

Kişinin yaptığı işin neden danışanlar, meslektaşları veya genel olarak toplum için değerli olduğunu hatırlatarak da yapılan işin anlamlılığı teşvik edilebilir. Pademi süresince iş yerinde engellenmişlik ve yetersizlik hissetmiş olabilirim, ancak yalnızca ulaşılamayan yönlere odaklanmak yerine son derece zorlu zamanlarda başarılan olumlu şeyleri kendime hatırlatmak, yapılan işle bir bağlılık ve anlam oluşmasını sağlayabilir. 

İş becerikliliği genellikle bir kişi tarafından yapılsa da çalışma ekipleri güçlü yönlerini belirlemek, bireysel işlerini geliştirmek ve işbirliği içinde bir ekip olarak çalışma yollarını iyileştirmek için bir araya gelebilirler. Yöneticiler ve çalışanların birbirlerini desteklemenin yeni yollarını bulmak ekibi zorluklar karşısında daha esnek hale gelebilir ve ekip bu zamanlarda iyi oluşlarını koruyabilir.

Bu iş becerikliliği örnekleri, çalışma koşullarını ve dolayısıyla iyi oluşlarını iyileştirmek adına birçok kişi için pratik ve uygulanabilir yöntemlerdir. Endüstri ve örgüt psikolojisinden elde edilen araştırma bulguları, kişinin görevlerini, işin yapılma biçimlerini ve işteki sosyal ilişkileri geliştirerek koşulları iyileştirmenin kişinin iyi oluşunu ve zihinsel sağlığını geliştirmenin mümkün olduğunu göstermektedir. İş becerikliliğinin geliştirilmesi zorlu çalışma koşullarında bile mümkündür ve fazla iş yükünün olumsuz etkilerini ve çalışanların iyi oluşuna dair duygusal talepleri azaltabilir. İş becerikliliğinin temel amacı iş yerinde iyi oluşu artırmak olsa da  aynı zamanda olumlu yan etkiler olarak artan etkinlik ve örgütsel bağlılık gibi değerli sonuçlarla da ilişkilidir. Çalışanlar günlük liderlik ve proaktif iş becerikliliğini destekleyerek sağlık ve daha birçok çalışma alanında sağlıklı, anlamlı ve üretken bir çalışma deneyimi yaşayabilirler.

Pratik Öneriler

• İşimde aslında neler yapıyorum? İş becerikliliğini artırmaya, işinizde yaptığınız büyük ve küçük görevleri ve işte temas halinde olduğunuz insanları listeleyerek başlayabilirsiniz. Bu, işinize dair genel bir bakış açısı sunar ve becerikliliği artırmaya dair bir başlangıç noktası belirlemenizi sağlar. 
• Bana ilham veren şeyler ne? Bu listeden görevin büyüklüğüne bakılmaksızın en ilham verici, ilgi çekici ve tatmin edici bulduğunuz görevleri, çalışma biçimlerini, etkileşimleri ve kişileri işaretleyin. 
• İşimde bana ilham veren şeyleri nasıl artırabilirim? Bu işaretli yönlerden odaklanmak için en ilham verici olanlardan 1-3 tanesini seçin. Ardından bunları daha fazla nasıl yapabileceğinize dair bir beyin fırtınası yapın. Örneğin, meslektaşlarınızla daha fazla iletişim kurmanız mı gerekiyor? Yeni çalışma uygulamalarını denemeye mi başlayacaksınız? Ya da yeni bir beceri öğrenmeyi mi deneyeceksiniz?
• Neleri, ne zaman değiştireceksiniz? Plan yapın! Değiştirmeyi veya farklı yapmayı seçtiğiniz şeylerle ilgili somut bir plan yapın. Planı nasıl ve ne zaman eyleme geçireceksiniz ve kişisel iş becerikliliğinizin ilerlemesini nasıl izleyeceksiniz?
• Küçük adımlarla başlamak işe yarayabilir. Eski rutinler, aceleci olmak, iş becerikliliğini artırmanın yeni yollarını öğrenmeyi zorlaştırabilir. Sabırlı olun. İşi daha iyi hale getirmek zaman alır ve küçük iyileştirmelerle başlamak, iş becerikliliği için etkinliğinizi artırmanıza yardımcı olabilir.

[Translated by Alper Erdem]

Edited by National Editor Selen Ozbek, MSc