Geschreven door Amy Barradell, University Hospitals of Leicester NHS Trust

Als ik tegen jou zou zeggen, Long Covid, wat betekent dat dan voor jou?

Een subgroep van mensen die Coronavirus 2019 (COVID-19) hebben opgelopen, hebben nog langer dan 4 weken na hun acute infectie last van belemmerende symptomen. Ze melden vaak zowel lichamelijke (bijv. ademnood, vermoeidheid) als psychologische (bijv. angst, cognitieve beperkingen) symptomen. Degenen die deze symptomen ervaren, noemen het ‘Long COVID’.

In mijn ervaring…

Het werken in een Long COVID kliniek heeft me laten zien dat mensen moeite hebben om hun nieuwe symptomen (en de gevolgen van hun symptomen) te accepteren, wat een obstakel vormt voor hun zelfmanagementstrategieën. Ze focussen zich op wat ze voor ‘Long COVID’ konden en hoe hun leven sinds hun diagnose in negatieve zin is veranderd. Dit duidt op ervaringsvermijding (d.w.z. een poging of verlangen om ongewenste interne ervaringen, zoals emoties, gedachten, herinneringen en lichamelijke sensaties te onderdrukken) en de neiging van mensen om zich te richten op de vorm van de symptomen in plaats van op de functie van de symptomen (d.w.z. de lichamelijke indicator om iemands gedrag te veranderen). Het laat zien dat mensen niet openstaan voor deze ervaringen en niet durven om in het huidige moment te leven.

Bovendien heeft meer dan 25% van de mensen die met COVID-19 in het ziekenhuis werden opgenomen, 6 maanden na hun ontslag nog steeds symptomen van een depressie. Aangezien depressie verband houdt met vermijding van activiteiten (d.w.z. ervoor kiezen om een situatie niet aan te gaan), toont dit aan dat mensen zich mogelijk niet bezighouden met waardevolle acties.

De rol van psychologische flexibiliteit in Long COVID

Psychologische flexibiliteit is het werkingsmechanisme van Acceptatie- en Commitment Therapie (ACT). De therapie omvat drie pijlers: (1) het aanmoedigen van openheid voor ervaringen, (2) bewust zijn over het huidige moment, en (3) het aangaan van waardengerichte acties. Zoals hierboven beschreven lijken deze pijlers niet in balans te zijn bij mensen die leven met Long COVID en dus is het belangrijk om deze pijlers aan te pakken. ACT kan daarom worden gebruikt om mensen te helpen de relatie die ze hebben met hun stress te veranderen (d.w.z. hun ervaringsvermijding te verminderen), hun acceptatie van een nieuw ‘normaal’ op te bouwen (d.w.z. hun bewustzijn van het huidige moment te vergroten) en hen te motiveren en in staat te stellen gedragsveranderingen door te voeren die belangrijk voor hen zijn (d.w.z. zich bezig te houden met waardengerichte acties). ACT in Long COVID heeft al vooruitgang geboekt. Deelnemers rapporteerden een verbeterd welzijn, ervoeren nog steeds COVID-gerelateerde stress, maar voelden zich beter in staat om te gaan met algemene psychologische stress (zoals angst).

ACT gebruiken in de Long COVID kliniek: Het voorstellen van Jo

Toen ik Jo voor het eerst ontmoette, hadden zij regelmatig last van terugvallen in hun symptomen. Om de anonimiteit te bewaren, is Jo een representatie van een aantal mensen met wie ik in de Long COVID kliniek heb gewerkt. De meest belemmerende symptomen die zij hadden, waren ademnood en vermoeidheid die de dagelijkse activiteiten erg moeilijk maakten. Zij waren bang om terug te vallen en deed bewuste pogingen om alles te vermijden wat deze zou verergeren (d.w.z. ervaringsvermijding, vermijden van het huidige moment). Ze besteedden weinig tijd aan activiteiten die hen vreugde en betekenis gaven (d.w.z. vermijden van waardevolle handelingen).

In onze sessies samen hebben we elk van de ACT-onderdelen behandeld:

• Cognitieve defusie, (d.w.z. gedachten opmerken in plaats van verstrikt te raken of in de gedachte te geloven; gedachten laten komen en gaan in plaats van vast te houden aan de gedachte) – onderscheid maken tussen gedachten/gevoelens en werkelijke ervaringen (ze zijn niet noodzakelijkerwijs hetzelfde!)
• Contact maken met het huidige moment – mindfulnesstechnieken toepassen om hen te gronden in hun zintuiglijke ervaringen (d.w.z. bewustzijn van het huidige moment).
• Verkennen van waarden – identificeren van gebieden in hun leven die het belangrijkst voor hen waren.
• Toegewijde actie ondernemen – gedragsdoelen stellen die in lijn zijn met hun waarden.
• Zelf als context – contact maken met hun ‘observerende zelf’ en hun gedachten van een afstand te zien (d.w.z. een nauwkeuriger perspectief) zonder er verstrikt in te raken.
• Acceptatie – stoppen met worstelen met wat buiten hun controle ligt en zich opnieuw richten op wat binnen hun controle ligt (d.w.z. hun gedrag).

In sessie twee stelde Jo zichzelf twee gedragsdoelen die waren afgestemd op hun kernwaarden. Ik gebruikte motiverende gesprekstechnieken om hen te ondersteunen bij het ontwikkelen van een SMART doel en als-dan plannen om te voorzien in eventuele zorgen die ze hebben.

Vier weken later vertelden ze me trots dat ze hun doelen hadden bereikt. Ze hadden ook verschillende mindfulnessactiviteiten in hun dagelijks leven geïntegreerd (bv. De bladeren op een beek oefening, een dankbaarheidsdagboek en 5 minuten yoga). Ze ervoeren een verhoogde psychologische flexibiliteit (d.w.z. wanneer iemand psychologisch flexibel is, neemt hij beslissingen op basis van zijn waarden en lang bestaande overtuigingen in plaats van de onmiddellijke emoties op korte termijn die hij ervaart), verminderde symptomen van depressie en een verhoogd vertrouwen in zelfmanagement buiten de sessies om.

Aanbevelingen voor zorgverleners die mensen met Long COVID ondersteunen:

1. Vergeet het belang van een biopsychosociale beoordeling niet – het echt begrijpen van de complexiteit van iemands Long COVID symptomen en de gevolgen van deze symptomen is de sleutel tot het identificeren van patiëntgerichte managementstrategieën. Wees niet bang om vragen te stellen als: “Wat is het symptoom waar je het meest mee worstelt?”; “Wat is de impact van je ademnood/moeheid/hersenenmist… op je leven?”; “Welke gedachten gaan er door je hoofd als je ademnood/moeheid/hersenenmist ervaart”?
2. Overweeg het meten van psychologische flexibiliteit – de Comprehensive assessment of Acceptance and Commitment Therapy processes (CompACT) is een snelle en gevalideerde meting van zelf gerapporteerde psychologische flexibiliteit. Je kunt snel vaststellen welke van de pijlers van psychologische flexibiliteit verbetering behoeven en je managementstrategie daarop afstemmen (bijv. als ze vermijden om waardevolle acties te ondernemen, ga dan na wat hun kernwaarden zijn en help ze een SMART-doel te stellen).
3. Aanbieden/signaleren van mindfulnessoefeningen – mindfulnessoefeningen kunnen zeer krachtig zijn in ACT om mensen te helpen hun pijlers van psychologische flexibiliteit op te bouwen. Afhankelijk van waar iemand mee komt kun je een geschikte oefening aanbieden, hier zijn enkele ideeën:
   1. Cognitieve defusie – Bladeren op een beek
   2. Contact met het huidige moment – 5 dingen opmerken
   3. Het zelf als context – De metafoor van de podiumshow
4. Blijf op de hoogte van de beste praktijkrichtlijnen – Zoals bij veel gezondheidsaandoeningen is de bewijsbasis voor Long COVID voortdurend in ontwikkeling, dus zorg ervoor dat je op de hoogte blijft van de literatuur en klinische praktijkrichtlijnen. Het bewijsmateriaal voor ACT groeit!
5. Zorg dat er ook voor jou gezorgd wordt – Werken met mensen die Long Covid hebben kan uitdagend zijn, dus zorg voor regelmatige supervisie of ‘debriefs’ met iemand die je vertrouwt. Dit helpt niet alleen bij het bespreken van specifieke patiënten, maar het helpt je ook om psychologisch gezond te blijven in je praktijk.

Vertaald door Denise van Rijen en Isabelle Maussen