Stephan Dombrowski, University of New Brunswick, Kanada

Odchodzenie od śmierci

Chodzenie jest jedną z najbardziej podstawowych form ruchu człowieka i wiąże się z wieloma korzyściami zdrowotnymi. Wyniki badań sugerują, że osoby, które chodzą więcej, są mniej narażone na przedwczesną śmierć, co sugeruje, że możliwe jest uniknięcie śmierci (przynajmniej na jakiś czas).

Chodzenie a udar mózgu

Chodzenie jako forma aktywności fizycznej jest szczególnie pomocne dla osób po udarze mózgu, który jest główną przyczyną niepełnosprawności u dorosłych. Regularna aktywność fizyczna po udarze może zmniejszyć ryzyko ponownego jego wystąpienia, pomóc w powrocie do zdrowia i poprawić ogólne funkcjonowanie, zdrowie i samopoczucie. Jednak osoby po udarze mózgu spędzają około 75% godzin w pozycji siedzącej, więcej niż ich rówieśnicy w tym samym wieku. Tymczasem chodzenie jest jedną z najbardziej dostępnych dla nich form aktywności fizycznej – 95% osób może chodzić 11 tygodni po incydencie. Ponadto chodzenie jest preferowaną formą aktywności fizycznej w tej grupie chorych , uważaną za najbardziej dostępną, przyjemną i często towarzyską. Kluczowym pytaniem jest, w jaki sposób wspierać osoby z udarem, aby więcej chodziły?

You’ll never walk alone  

Nagłe załamanie zdrowia, takie jak udar mózgu, może mieć druzgocący wpływ na osobę chorą i jej otoczenie, w tym małżonków, członków rodziny i przyjaciół. W obliczu przeciwności losu, takich jak wydarzenia życiowe związane ze zdrowiem, ludzie zazwyczaj wspierają się nawzajem, aby pomóc w radzeniu sobie z oddziaływaniem samej tej sytuacji, jak i procesem powrotu do zdrowia. Dowody sugerują, że osoby po udarze, które z powodzeniem (ponownie) wprowadziły aktywność fizyczną, taką jak spacerowanie, miały wsparcie partnera. Wspierający partnerzy często intuicyjnie stosowali zdroworozsądkowe podejście, w tym skuteczne techniki, takie jak wyznaczanie celów, monitorowanie celów i informacje zwrotne, aby pomóc osobom po udarze zaangażować się w chodzenie poprzez wspólne działania. Badania jakościowe wykazały, że stosując wymienione sposoby, partnerzy starają się przywrócić możliwość poruszania się, aby ułatwić uczestnictwo we wspólnych aktywnościach, z których korzystano razem przed udarem. Podejścia te można opisać jako “interwencje diadyczne”, w których dwie osoby (osoba z udarem i członek rodziny) dążą do osiągnięcia jednego celu (zwiększenia chodzenia). Kluczowym pytaniem jest, czy możemy sprawić, by interwencje diadyczne odbywały się częściej i systematycznie w ramach interwencji lub usług?

Wykorzystanie tego, co działa 

Aby systematycznie wykorzystywać pozytywne efekty procesów diadycznych do wspierania zmian, opracowano 12-tygodniową interwencję – o nazwie We Walk – ukierunkowaną na zwiększenie chodzenia po udarze mózgu. We Walk został starannie przygotowany w oparciu o zasady podejścia skoncentrowanego na osobie i teorię psychologiczną, łącząc wyszkolonego moderatora, “chodzącego kumpla” i osobę po udarze, aby wspólnie- osobiście i/lub zdalnie, wykonywać ustrukturyzowane czynności i techniki, tj. monitorowanie, wyznaczanie celów i planowanie działań. Interwencja okazała się możliwa do wprowadzenia. Była akceptowana zarówno przez “chodzącego kumpla”, jak i osoby po udarze jako sposób promowania chodzenia na świeżym powietrzu, spełniając jednocześnie założenia interwencji diadycznej we wspieraniu zmiany zachowań. Ponieważ prowadzone są dalsze badania w celu udoskonalenia i przetestowania interwencji, jakie wnioski można wyciągnąć już na tym etapie?

Interwencje diadyczne – pomocne i złożone

Interwencje diadyczne wprowadzają złożoność, ponieważ skierowane są do wielu osób i zazwyczaj opierają się na istniejących relacjach między nimi. Korzystanie z istniejących relacji przynosi wiele korzyści, ale zależy od rodzaju więzi, jaka łączy diadę. Obejmuje ona takie aspekty relacji, jak zaufanie, uczciwość, szacunek i wzorce komunikacji. Wymienione cechy są często poza kontrolą interwencji diadycznej. Na przykład niektórzy uczestnicy interwencji We Walk podkreślali cienką granicę między zachęcaniem a dokuczaniem, które można uznać za powtarzające się przypomnienia o wykonaniu docelowego zachowania przy braku zauważalnych postępów. Chociaż nagabywanie nie jest częścią taksonomii technik zmiany zachowania, ani nie zostało uwzględnione jako technika w We Walk, strategia zapewniania wsparcia społecznego może przekształcić się w pewnych okolicznościach w nagabywanie. W związku z tym, aby zmaksymalizować potencjał tego typu interwencji, należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy wsparcie społeczne spełnia osobiste potrzeby osoby z udarem mózgu.

Zalecenia praktyczne:

1. Spacer w kierunku zdrowia i z dala od śmierci: Chodzenie jako forma najbardziej dostępnej aktywności fizycznej jest popularne wśród wielu osób, w tym osób z wyzwaniami / ograniczeniami fizycznymi, i może być jednym z pierwszych zachowań związanych z aktywnością, które należy rozważyć, szczególnie u osób nieaktywnych. 
2. Zwracanie uwagi na skuteczne techniki “w świecie rzeczywistym”: Ludzie często intuicyjnie stosują efektywne sposoby zmiany zachowań, a zwracanie uwagi na to, co działa w “prawdziwym świecie”, może pomóc innym.  
3. Usystematyzowana intuicja: Rozwijanie interwencji lub usług opartych na usystematyzowanych skutecznych praktykach, może pomóc w ich rozpowszechnieniu. Praca z diadami w celu negocjowania i uzgadniania wspólnych celów chodzenia oraz wspólne planowanie, w jaki sposób cele zostaną wprowadzone w życie. Stanowi to istotny krok dla pracowników systemu opieki zdrowotnej w ułatwianiu zmiany zachowań, a także ułatwianiu refleksji nad postępami i weryfikacją celów i planów.
4. Istniejące relacje mogą przyczynić się do zmiany lub ją zniweczyć: Pomocne relacje charakteryzują się wzajemnym zaangażowaniem, wsparciem i szacunkiem dla siebie nawzajem, chęcią współtworzenia możliwości chodzenia, które stanowią wyzwanie, ale są same w sobie interesujące, można je realizować w elastyczny i dostosowany do możliwości sposób. 
5. Wsparcie oparte na współpracy: Osoby towarzyszące w spacerze powinny pomagać w wyborze znaczących celów, na których można się oprzeć. Na przykład spacer do supermarketu lub do parku był dla niektórych bardziej znaczący niż określona liczba kroków dziennie i pomógł rozwinąć i utrzymać motywację, zwłaszcza że krokomierze i inne urządzenia mobilne często okazały się mało przydatne w tej grupie osób.

Przetłumaczone przez Zuzannę Kwissę-Gajewską i Ewę Gruszczyńską