Peter Harris and Ian Hadden, The Self-Affirmation Research Group, School of Psychology, University of Sussex, UK

Έχετε ποτέ διστάσει να αντιμετωπίσετε κάτι που προτιμάτε καλύτερα να αγνοήσετε; Ίσως η προτίμηση σας για κάτι που κάνει κακό σε εσάς και που το τρώτε πολύ συχνά ή την τάση σας να αποφύγετε τους ιατρικούς ελέγχους; Λοιπόν, δεν είστε μόνοι. Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε ότι είμαστε γενικά αρκετά λογικοί και ικανοί άνθρωποι. Έτσι, το να μας πουν ότι κάτι που κάνουμε δεν είναι πραγματικά λογικό ή ικανό μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο. Ως αποτέλεσμα, μπορούμε να είμαστε αρκετά ικανοί να αντισταθούμε σε μηνύματα που προτιμούμε να μην ακούσουμε.

Δυστυχώς, η αντίσταση στα μηνύματα σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία μας – όπως οι συνέπειες του υπερβολικού βάρους ή του καπνίσματος ή της μη τήρησης θεραπευτικής αγωγής – μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για την ποιότητα όσο και για τη διάρκεια της ζωής. Άρα, πώς μπορείτε, ως επαγγελματίας υγείας, να βοηθήσετε τους πελάτες να λαμβάνουν υπόψη τα μηνύματα σχετικά με την υγεία τους που θα προτιμούσαν να αγνοήσουν; Μια τεχνική γνωστή ως αυτο-επιβεβαίωση μπορεί να βοηθήσει.

Η αυτο-επιβεβαίωση είναι μια πράξη που βοηθάει κάποιον να διαβεβαιώσει ότι είναι καλός και ικανός άνθρωπος. Αυτό μειώνει την ανάγκη των ανθρώπων να προστατεύονται από ένα μήνυμα σχετικά με την υγεία τους και που υπονοεί ότι δεν είναι υγιέις, γεγονός που τους βοηθά να αντιμετωπίζουν το μήνυμα πιο αντικειμενικά και να εστιάζουν στη σημασία και τις επιπτώσεις για αυτούς προσωπικά. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να τους ενθαρρύνει να λάβουν μέτρα για να το αντιμετωπίσουν. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα σχετικά με τη θεωρία που στηρίζει την αυτό-επιβεβαίωση εδώ.

Σχεδόν οτιδήποτε χαρακτηρίζεται ως αυτοδιάθεση, συμπεριλαμβανομένων των υπενθυμίσεων των καλών πράξεων, των ειδικών ταλέντων, των δυνατοτήτων του χαρακτήρα ή των σημαντικών κοινωνικών σχέσεων. Επί του παρόντος, η πιο διερευνημένη τεχνική για την πρόκληση της αυτοδιάθεσης είναι μια επιβεβαίωση των αξιών, στην οποία οι άνθρωποι απαντούν σε ερωτήσεις ή γράφουν για τις σημαντικότερες αξίες τους, όπως το να είναι γενναιόδωροι ή ειλικρινείς.

Τα δεδομένα που αποδεικνύουν ότι η αυτο-επιβεβαίωση μπορεί να λειτουργήσει προέρχονται από πειραματικές μελέτες. Οι συμμετέχοντες που τους έχουν προτρέψει να αυτοεπιβεβαιώσουν (συχνά μόνο σε μία περίπτωση) έχουν την τάση να πιστεύουν περισσότερο τα μηνύματα σχετικά με την υγεία τους και να αισθάνονται πιο έτοιμοι να αλλάξουν σε σύγκριση με όσους δεν το έχουν. Οι αυτο-επιβεβαιώσεις τους οδήγησαν επίσης σε αλλαγές στη συμπεριφορά αρκετούς μήνες αργότερα. Έχουν βρεθεί οφέλη από την αυτοδιάθεση για ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών στην υγεία, όπως η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα τσιγάρων, το ανασφαλές σεξ, η κατανάλωση υδραργύρου σε ελαιώδη ψάρια, το ντόπινγκ στον αθλητισμό, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η σωματική άσκηση και η προστασία απο τον ήλιο. Μερικές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ακόμη πιο δυνατά μεταξύ εκείνων που είναι πιο δύσκολο να συμμετάσχουν, όπως οι άνθρωποι που πίνουν ή καπνίζουν περισσότερο ή θέλουν να μαυρίσουν.

Οι εργασίες αφορούσαν κυρίως την έρευνα πρόληψης σε νεαρά δείγματα μη ασθενών, αλλά υπήρξαν μερικές μελέτες και με ομάδες ασθενών. Για παράδειγμα, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, οι οποίοι κλήθηκαν να θυμηθούν προηγούμενες πράξεις καλοσύνης, έδειξαν βελτιωμένο έλεγχο στη λήψη των φωσφορικών αλάτων και μεγαλύτερη προσκόλληση στην καθοδήγηση πρόσληψης υγρών κατά τους επόμενους 12 μήνες από αυτούς που δεν ήταν. Αφροαμερικάνοι ασθενείς με υπέρταση έδειξαν βελτίωση της προσκόλλησης φαρμάκων μετά από μια παρέμβαση που περιελάμβανε μια συνιστώσα αυτο-επιβεβαίωσης.

Άρα πως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την αυτοεκτίμηση στην πράξη; Ας εξετάσουμε μια διαβούλευση στην οποία θέλετε να δώσετε ένα μήνυμα σχετικά με την υγεία που μπορεί να προκαλέσει τον πελάτη σας, π.χ., τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος ή την μη λήψη του φαρμάκου σύμφωνα με τις οδηγίες. Εάν διαθέτετε 5-15 λεπτά και η γνώσεις του ασθενή για την υγεία δεν αποτελεί πρόβλημα, μπορείτε να δοκιμάσετε μια απλή άσκηση επιβεβαίωσης αξιών κατά την έναρξη της διαβούλευσης. Θα μπορούσατε να ζητήσετε από τον πελάτη σας να γράψει ή να μιλήσει εμπιστευτικά για τη σημαντικότερη αξία του και γιατί είναι σημαντικό για αυτόν/ην ή να συμπληρώσει κάποιες κλίμακες σχεδιασμένες για να τους υπενθυμίσουν τις αξίες τους. Αφού το κάνουν αυτό, θα μπορούσατε να μεταδώσετε το μήνυμα σχετικά με τους κινδύνους του καπνίσματος ή της μη τήρησης της αγωγής τους.

Αν υπάρχουν θέματα σχετικά με τον χρόνο ή τις γνώσεις σχετικά με την υγεία, ένα σύντομο ερωτηματολόγιο ευγένειας έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για να προκαλέσει αυτοδιάθεση. Άλλες σύντομες τεχνικές έχουν επίσης αναπτυχθεί πρόσφατα. Αυτές περιλαμβάνουν τις προσπάθειες να μειωθεί η επιβεβαίωση των αξιών σε μερικές βασικές προτάσεις, να χρησιμοποιηθούν ερωτηματολόγια αξίας, να ενσωματωθεί η επιβεβαίωση με το μήνυμα ή να βοηθηθούν οι άνθρωποι να σχηματίσουν την πρόθεση να αυτοσφαλιστούν όταν απειλούνται. Ωστόσο, στην καλύτερη περίπτωση, αυτές έχουν χρησιμοποιηθεί μόνο σε μερικές μελέτες μέχρι στιγμής και δεν γνωρίζουμε πολύ καλά για το πόσο καλά δουλεύουν.

Μπορείτε να βρείτε μερικούς από αυτούς τους χειρισμούς στην ιστοσελίδα του SARG (Self-Affirmation Research Group) του Πανεπιστημίου του Sussex. (Είναι στην αγγλική γλώσσα.) Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας συμβουλέψουμε για αυτές ή και για άλλες τεχνικές αυτο-επιβεβαίωσης που ενδεχομένως να εξετάζετε.

Σημεία για εξάσκηση

1) Πότε πρέπει να εξετάσω τη χρήση της αυτο-επιβεβαίωσης;

Σκεφτείτε να χρησιμοποιήσετε την αυτο-επιβεβαίωση όταν πρέπει να δώσετε στον πελάτη ένα σημαντικό μήνυμα για την υγεία του που νομίζετε ότι μπορεί να τείνει να αγνοήσει ή να απορρίψει. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αυτοδιάθεση μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να δεχτούν το μήνυμα και να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα.

2) Πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω καλύτερα την αυτο-επιβεβαίωση στην πράξη;

Ίσως είναι καλύτερο να χρησιμοποιήσετε την αυτο-επιβεβαίωση όταν εργάζεστε με τον πελάτη ένα προς ένα ή σε μικρές ομάδες και με το χρόνο στη διάθεσή σας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα μπορούσατε να προηγηθεί η παράδοση μηνύματος υγείας με μία από τις μεθόδους επιβεβαίωσης των τιμών που έχουν δοκιμαστεί πριν. Ανατρέξτε στη σελίδα του SARG για παραδείγματα στα αγγλικά και για υλικά που θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε.

Συζητήστε με τον πελάτη σας εάν προτιμούν να κάνουν την επιβεβαίωση μόνοι τους ή μαζί σας. Προσπαθήστε να τους ενθαρρύνετε να επιλέξουν να κάνουν την άσκηση αυτο-επιβεβαίωσης παρά να τους ζητηθεί να το κάνουν. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η ελευθερία επιλογής μπορεί να είναι σημαντική για να βοηθήσει την παρέμβαση να δουλέψει.

3) Τι πρέπει να προσέξω;

Βεβαιωθείτε ότι το μήνυμα σας σχετικά με την υγεία είναι πειστικό. Η αυτοδιάθεση θα πρέπει να ενθαρρύνει τους πελάτες σας να είναι πιο ανοιχτοί, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να δεχτούν ένα ισχυρό μήνυμα, αλλά μπορεί επίσης να είναι πιο πιθανό να απορρίψουν ένα αδύναμο μήνυμα.

Χρησιμοποιήστε την αυτο-επιβεβαίωση με αυτούς τους πελάτες που είστε βέβαιοι ότι διαφορετικά θα αντισταθούν στο μήνυμά σας. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η αυτο-επιβεβαίωση μπορεί να μην λειτουργήσει ή ακόμα και να είναι αντιπαραγωγική εάν οι συμμετέχοντες δεν είναι αμυντικοί εξ αρχής.

Σε περίπτωση αμφιβολίας, ζητήστε συμβουλές – είμαστε εδώ για βοήθεια.

Μετάφραση από

Άγγελος Κασσιανός