Απο Anne Marie Plass, University Medical Center of Göttingen, Germany
Πριν από λίγο καιρό ένας δερματολόγος που ασχολείται με την ψωρίαση (μια χρόνια δερματική διαταραχή) – ειδικευόμενος σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο, μου παραπονέθηκε για πολλούς ασθενείς που δεν τηρούν τη θεραπεία, παρότι έχει τεθεί ένας αμοιβαίος στόχος και μια κοινή απόφαση πάρθηκε.
Η κοινή λήψη αποφάσεων έχει οριστεί ως “μια προσέγγιση στην οποία οι κλινικοί ιατροί και οι ασθενείς μοιράζονται τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία όταν αντιμετωπίζουν το καθήκον της λήψης αποφάσεων”, συνήθως όταν υπάρχουν δύο ή περισσότερες επιλογές θεραπείας ή συμμετέχουν περισσότερα από ένα άτομα. Τόσο οι ασθενείς όσο και οι ιατροί συμβάλλουν στη διαδικασία λήψης ιατρικών αποφάσεων και οι ασθενείς υποστηρίζονται στο να εξετάσουν επιλογές για την επίτευξη ενημερωμένων προτιμήσεων και επιθυμητών αποτελεσμάτων. Οι αποφάσεις απο κοινού καθίστανται όλο και πιο σημαντικές στην πολιτική της περίθαλψης, καθώς πολλοί πάροχοι επαγγελματικής υγειονομικής περίθαλψης προσπαθούν να λειτουργήσουν όσο το δυνατόν πιο επικεντρωμένοι στον ασθενή. Ειδικά επειδή αυτός ο τρόπος επικοινωνίας με τον ασθενή μπορεί να βελτιώσει την προσήλωση και την εμπιστοσύνη στη θεραπεία.
Στον πυρήνα της, η από κοινού λήψη αποφάσεων βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση και στο σεβασμό. Ο ιατρός και ο ασθενής είναι ίσοι εταίροι σε αυτή τη διαδικασία, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην απόφαση φέρνοντας τη δική τους εμπειρογνωμοσύνη και εμπειρίες στη συνομιλία. Ως εκ τούτου, ο πάροχος φροντίδας συμβάλλει μέσω ιατρικών γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης, και ο ασθενής προσθέτει γνώσεις και εμπειρίες σχετικά με την προσωπική του ζωή. Αυτό, ωστόσο, είναι ευκολότερο να λέγεται παρά να γίνεται. Ενώ πολλοί επαγγελματίες υγείας υποστηρίζουν ότι «το κάνουν ήδη», τα στοιχεία από έρευνες εμπειρίας ασθενών δείχνουν ότι αυτό δεν συμβαίνει γενικά.
Ο δερματολόγος στον οποίο μίλησα, είχε τη συνήθεια να μην αποφασίζει εκ μέρους των ασθενών, αλλά να αποφασίσει μαζί με τους ασθενείς της ποια θεραπεία θα τους ταιριάζει καλύτερα. Ως εκ τούτου, δεν κατάλαβε καθόλου γιατί οι ασθενείς της εξακολουθούσαν να μην έχουν κίνητρα να παίρνουν τα χάπια όπως ορίστηκε, ακόμα και αφού είχαν βασίσει τη θεραπεία στις προσωπικές προτιμήσεις του ασθενούς. Περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο εφάρμοσε την κοινή διαδικασία λήψης αποφάσεων στην καθημερινή κλινική πρακτική, δήλωσε ότι μόλις έμπαινε ο ασθενής, τον ενημέρωνε ότι κατά τη διάρκεια αυτής της διαβούλευσης θα έπρεπε να αποφασίσουν μαζί για τη θεραπεία και έτσι θα συζητήσουν μαζί τις διάφορες θεραπευτικές επιλογές.
Μερικές φορές, οι ασθενείς μπορεί να χρειάζονται χρόνο για να μελετήσουν νέες πληροφορίες και να εξετάσουν τις προσωπικές τους προτιμήσεις προτού δεσμευτούν για νέες αποφάσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν το μέλλον της κατάστασής τους είναι άγνωστο και μπορεί να χρειαστεί να σκεφτούν για πράγματα που δεν έχουν βιώσει ποτέ. Όταν προσφέρεται ένας ρόλος στη λήψη αποφάσεων, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται έκπληκτοι ή αναστατωμένοι από την προσφορά επιλογών και αβέβαιοι για το τι μπορεί να είναι το καλύτερο. Η ενημέρωση των ασθενών σχετικά με διάφορες θεραπευτικές επιλογές και το γεγονός ότι αναμένεται να συμμετάσχουν προηγουμένως σε κοινές αποφάσεις μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της από κοινού λήψης αποφάσεων.
Προκειμένου να βοηθήσει τους ασθενείς της να αποφασίσουν καλύτερα για τη θεραπεία που θα ταιριάζει καλύτερα στις προσωπικές τους προτιμήσεις, αυτός ο δερματολόγος προτείνει ποσοστά, π.χ. 10% ή 20% βελτίωση, ως πιθανούς στόχους. Αφού ο ασθενής επιλέξει το ποσοστό που του ταιριάζει καλύτερα, ο δερματολόγος εξηγεί ποια θεραπεία και φαρμακευτική αγωγή θα χρειαζόταν για την επίτευξη αυτού του στόχου, επιτρέποντας την ενεργή συμμετοχή του ασθενή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Παρ’ όλα αυτά, οι ασθενείς της εξακολουθούσαν να μην ακολουθούν τη θεραπεία, παρόλο που οι ίδιοι επέλεξαν αυτή την επιλογή για να ταιριάξουν καλύτερα στην προσωπική τους κατάσταση. Της ρώτησα αν σκέφτηκε ότι οι ασθενείς της κατάλαβαν το νόημα του 20%, 30% κλπ. Και εάν θα εκφραστούν ομοίως όταν επισημαίνουν την επιθυμητή ανακούφιση των συμπτωμάτων σε άλλους.
Μέρος της δυσκολίας έγκειται στην εγγενή τάση των επαγγελματιών (περίθαλψης) να χρησιμοποιούν γλώσσα που είναι κυρίως ξεκάθαρη στους συναδέλφους τους. Η ιατρική γλώσσα μπορεί να είναι περίπλοκη και τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν οι μισοί ασθενείς παλεύουν να την καταλάβουν. Η καθομιλουμένη και οι αφηρημένοι όροι τείνουν να δημιουργούν ένα ευρύ φάσμα ερμηνειών που μπορεί να απομακρύνονται αισθητά από εκείνες τις οποίες ο πάροχος φροντίδας είχε κατά νου. Επιπλέον, ένας μεγάλος αριθμός αποδεικτικών στοιχείων καταδεικνύει ότι τα στοιχεία αξιολόγησης ενδέχεται επίσης να υποβάλλονται σε σημαντική παρερμηνεία ή διαφορετικά να μην επιτυγχάνουν τον σκοπό τους. Οι άνθρωποι μπορούν να υποδείξουν σε ένα ερωτηματολόγιο ότι δεν μπορούν να περπατήσουν 500 μέτρα, αλλά όταν ακολουθήσουν μια συζήτηση, μπορεί να αποκαλύψουν ότι περπατούν συχνά για περισσότερο από μία ώρα στο εμπορικό κέντρο.
Απάντησα στον ειδικό ότι εάν ήμουν ασθενής, θα ήθελα να μπορέσω να δώσω τα χέρια ως τελικό στόχο της θεραπείας ή να φορέσω ένα μπλουζάκι με κοντό μανίκι, κάτι τέτοιο. Με κοίταξε και άρχισε να γελάει λέγοντας ότι ήταν σωστό, αλλά δεν θα το είχε σκεφτεί ποτέ. Επιπλέον, δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι η ενημέρωση του ασθενούς εκ των προτέρων για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική.
Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας, οι επαγγελματίες του τομέα της περίθαλψης να είναι προσεκτικοί σχετικά με τους ασθενείς τους οποίους θεραπεύουν και την κατανόηση των ασθενών τους. Αυτό δεν περιορίζεται σε όσους διαθέτουν περιορισμένο (υγειονομικό) αλφαβητισμό, αλλά όλοι οι ασθενείς θα επωφεληθούν από σαφείς και συνοπτικές πληροφορίες και θα περιορίσουν την ακαταλαβίστικη φρασεολογία. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους ιατρούς να επικοινωνούν με τη γλώσσα που οι ασθενείς έχουν συνηθίσει, εκφράζοντας τους εαυτούς τους με τις λέξεις που θα χρησιμοποιούν οι ασθενείς.
Πρακτικές συμβουλές:
➢ Η αύξηση της συμμετοχής των ασθενών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων μπορεί να βελτιώσει την τήρηση των θεραπευτικών αγωγών και των αποτελεσμάτων της θεραπείας.
➢ Προσπαθείτε πάντα να εκφράζετε τον εαυτό σας με τις λέξεις που θα χρησιμοποιούσαν οι ασθενείς (δηλαδή να αποφεύγετε την ιατρική φρασεολογία)
➢ Λάβετε υπόψη ότι, παρόλο που αυτό που λέτε μπορεί να είναι απολύτως σαφές σε εσάς, μπορεί να προκύψουν σημαντικές παρεξηγήσεις. Επομένως, ελέγχετε πάντα την κατανόηση από τον ασθενή.
➢ Προσφέρετε στους ασθενείς χρόνο και χρήσιμες, εύληπτες πληροφορίες. βεβαιωθείτε ότι είστε καλά προετοιμασμένοι για σημαντικές διαβουλεύσεις
➢ Να γνωρίζουν εκ των προτέρων οι ασθενείς τι αναμένεται από αυτούς όταν λαμβάνουν κοινές αποφάσεις.
Translated by Angelos Kassianos
