Rik Crutzen, Maastricht University, The Netherlands
Σήμερα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο συνεχώς και για διαφορετικές δραστηριότητες: από την αγορά προϊόντων μέχρι την αποστολή προσωπικών φωτογραφιών σε κάποιο φίλο στην άλλη γωνιά του πλανήτη. Όλα είναι πιθανά. Παράλληλα, το διαδίκτυο χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο στον τομέα της υγείας. Αυτό αναφέρεται συχνά σαν ηλεκτρονική υγεία.
Τι είναι η ηλεκτρονική υγεία?
Η ηλεκτρονική υγεία αναφέρεται σε υπηρεσίες υγείας και πληροφόρησης, οι οποίες παρέχονται ή ενισχύονται μέσω του διαδικτύου και σχετικών τεχνολογιών. Όσον αφορά τη ψυχολογία υγείας, η ηλεκτρονική υγεία στοχεύει σε ένα εύρος συμπεριφορών, όπως για παράδειγμα στην προώθηση της άθλησης ή στη διακοπή του καπνίσματος. Βάσει της σύγχρονης βιβλιογραφίας, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτές οι παρεμβάσεις, που παρέχονται μέσω διαδικτύου, είναι αποτελεσματικές. Είναι σημαντικό απο την άλλη, το γεγονός ότι ο σχεδιασμός αυτών των παρεμβάσεων καθοδηγείται απο υπάρχουσες θεωρίες και επιστημονικά ευρήματα.
Πλεονεκτήματα παρεμβάσεων μέσω διαδικτύου
Χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο και σχετικές τεχνολογίες μπορεί να έχει μια σειρά πλεονεκτημάτων. Για παράδειγμα, τα άτομα μπορεί να νοιώθουν πιο ασφαλή λόγω της ανωνυμίας, σε σύγκριση με παρεμβάσεις που παρέχονται πρόσωπο με πρόσωπο. Αυτή η ανωνυμία, μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα για την παρέμβαση σχετικά με συμπεριφορές που ενέχουν το αίσθημα της ντροπής (π.χ. χρήση προφυλακτικού, μείωση αλκοόλ). Επιπρόσθετα, οι παρεμβάσεις μπορούν να κάνουν χρήση της πλοήγησης μέσω δορυφόρου (GPS) για παροχή ευαίσθητων ως προς την περιοχή πληροφοριών σχετικά με υγιεινές διατροφικές επιλογές. Να σημειώσουμε εδώ όμως ότι, και τα δύο παραδείγματα που παρέχονται εδώ, πρέπει να εκλαμβάνονται σαν πιθανότητες και όχι γενικεύσεις για όλες τις παρεμβάσεις που παρέχονται μέσω διαδικτύου. Είναι χρήσιμες, μόνο όταν φαίνεται ότι η έλλειψη ανωνυμίας ή διαθεσιμότητας υγιεινών επιλογών διατροφής, όντως συμβάλουν στο να συμπεριφέρονται τα άτομα ανθυγιεινά. Με άλλα λόγια, τα χαρακτηριστικά και οι ευκαιρίες που προσφέρει το ‘μέσο’ πρέπει να εκλαμβάνονται ως εργαλεία και όχι σαν μαγικό ραβδί.
Διερεύνηση της χρήσης παρεμβάσεων
Ένα πλεονέκτημα όλων των παρεμβάσεων που παρέχονται μέσω διαδικτύου, είναι ότι προσφέρουν την ευκαιρία της διερεύνησης της χρήσης της παρέμβασης. Για παράδειγμα, μπορούν να παρέχουν λεπτομέρειες σχετκά με το πού οι χρήστες, είτε εγκαταλείπουν μια ιστοσελίδα, είτε δεν την χρησιμοποιούν. Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βελτιωθεί η παρέμβαση με βάση τις ανάγκες του χρήστη και να αυξήσει τις πιθανότητες θετικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, παρέχει μια ενδοσκόπηση του πώς οι επισκέπτες χρησιμοποιούν την παρέμβαση (π.χ. συχνότητα και διάρκεια) και τι βρίσκουν ενδιαφέρον (π.χ. θεματικές).
Συμπερασματικά
Οι παρεμβάσεις ηλεκτρονικής υγείας έχουν συγκεκριμμένα χαρακτηριστικά, που παρέχουν δυνατότητες και καθίστανται χρήσιμες στον τομέα της ψυχολογίας υγείας. Από την άλλη, δεν είναι μαγικό ραβδί. Η αλλαγή της συμπεριφοράς είναι μια περίπλοκη διαδικασία και πρέπει να βασίζομαστε σε θεωρίες και δεδομένα για να αυξήσουμε την πιθανότητα του οι παρεμβάσεις μας να είναι επιτυχείς – είτε στο διαδίκτυο είτε όχι.
Πρακτικές προτάσεις
- Η ηλεκτρονική υγεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο αλλαγής της συμπεριφοράς. Από την άλλη, είναι σημαντικό να αναπτύσσονται με συστηματικό τρόπο τέτοιες παρεμβάσεις, όπως γίνεται και με οποιαδήποτε άλλου είδους παρεμβάσεων.
- Μην χρησιμοποιείτε την ηλεκτρονική υγεία χωρίς λόγο – τα χαρακτηριστικά του μέσου και οι ευκαιρίες που προσφέρει, πρέπει να χρησιμοποιούνται όταν υπάρχει λόγος. Πάντα να σκέφτεστε τον λόγο χρήσης και τις ευκαιρίες που προσφέρει.
- Αν χρησιμοποιείτε την ηλεκτρονική υγεία, μελετήστε τη χρήση της παρέμβασης. Αυτό, μπορεί να σας βοηθήσει να αποκτήσετε καλύτερη εικόνα στο πώς η παρέμβαση χρησιμποιείται και να βοηθήσει στη βελτίωση της.
Translation: Angelos Kassianos
