Απο τον Gerjo Kok, Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ, Ολλανδία και Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Χιούστον, ΗΠΑ
Υπάρχει επί του παρόντος ένα ευρύ φάσμα εκστρατειών και παρεμβάσεων για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας και την αλλαγή της συμπεριφοράς σχετικής με την υγεία, αλλά πολλές από αυτές δεν είναι «θεωρητικές και βασισμένες σε αποδεικτικά στοιχεία». Αυτή η ανάρτηση θα περιγράψει εν συντομία τις διαδικασίες που οι ψυχολόγοι της υγείας αναλαμβάνουν κατά την ανάπτυξη παρεμβάσεων και θα τονίσουν πώς αυτές διαφέρουν από (και βελτιώνουν) παρόμοιες διαδικασίες που συνήθως εκτελούνται αλλού.
Βήματα
Ο σχεδιασμός παρεμβάσεων αλλαγής συμπεριφοράς είναι μια διαδικασία βήμα προς βήμα, η οποία συχνά περιλαμβάνει τη λήψη δύο βημάτων μπροστά και ενός βήματος πίσω. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς κάθε βήμα βασίζεται σε προηγούμενα βήματα και η απροσεξία σε ένα βήμα μπορεί να οδηγήσει σε λάθη και ανεπαρκείς αποφάσεις σε άλλο. Το λεγόμενο πρωτόκολλο Χαρτογράφησης Παρεμβάσεων (IM) προσδιορίζει έξι βήματα στην ανάπτυξη παρεμβάσεων που βοηθούν τον προγραμματιστή να δημιουργήσει παρέμβαση με βάση τη θεωρία και τα αποδεικτικά στοιχεία:
Βήμα 1: Αξιολόγηση αναγκών
Σε αυτό το στάδιο, μια ομάδα σχεδιασμού, που αποτελείται από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη – συμπεριλαμβανομένου του πληθυσμού-στόχου, των ενδιαφερομένων, των εμπειρογνωμόνων, των ερευνητών και των μελλοντικών εκτελεστών – αξιολογεί το πρόβλημα. Αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό των συμπεριφορικών και περιβαλλοντικών αιτίων του προβλήματος, καθώς και των καθοριστικών παραγόντων αυτών των συμπεριφορικών και περιβαλλοντικών αιτίων. Αυτά τα κομμάτια μπορούν στη συνέχεια να απεικονιστούν σε ένα “λογικό μοντέλο” του προβλήματος – όπως το (απλοποιημένο) παρακάτω στην πρόληψη των εφήβων με STI / HIV – το οποίο προσφέρει μια σαφή εικόνα του τρόπου με τον οποίο τα διάφορα κομμάτια ταιριάζουν μαζί.
Βήμα 2: Προσδιορισμός στόχων
Μόλις καθοριστεί σαφώς το πρόβλημα και τα αίτια του, μπορούν επίσης να καθοριστούν συγκεκριμένα αποτελέσματα και στόχοι του προγράμματος. Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό του τρόπου με τον οποίο θα πρέπει να αλλάξουν οι καθοριστικοί παράγοντες των συμπεριφορών των ατόμων και των περιβαλλοντικών παραγόντων (υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων) προκειμένου να ανακουφιστεί το πρόβλημα. Για παράδειγμα, από το παραπάνω λογικό μοντέλο, για να προωθηθεί η χρήση προφυλακτικού από τους εφήβους, η παρέμβαση θα πρέπει να αυξήσει την αντίληψη κινδύνου καθώς και την αντιληπτή αποτελεσματικότητα των προφυλακτικών για τη μείωση της αντίληψης κινδύνου. Η παρέμβαση θα πρέπει επίσης να επηρεάσει άμεσα τον εταίρο, ει δυνατόν, σε συνδυασμό με τη βελτίωση της αυτοεκτίμησης των εφήβων. Τέλος, ανάλογα με τα υπάρχοντα κοινωνικά πρότυπα, μπορεί να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού.
Βήμα 3: Σχεδιασμός παρέμβασης
Παρέχεται μια συνεκτική, παραδοτέα παρέμβαση. Χρησιμοποιούνται μέθοδοι παρέμβασης που βασίζονται στη θεωρία και πρακτικές εφαρμογές για τη μεταβολή (προσδιοριστικά των) συμπεριφοράς και παράγονται θέματα προγράμματος, συστατικά, πεδίο και ακολουθία. Το IM διακρίνει τις λεγόμενες μεθόδους αλλαγής συμπεριφοράς (ή τεχνικές) που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στην αλλαγή των καθοριστικών παραγόντων συμπεριφοράς ή / και περιβαλλοντικών αιτιών. Για παράδειγμα, η αντίληψη κινδύνου μπορεί να αυξηθεί με πληροφορίες κινδύνου που βασίζονται σε σενάρια. Η αυτο-αποτελεσματικότητα μπορεί να βελτιωθεί με τη μοντελοποίηση και την ανατροφοδότηση. Η υπεράσπιση και η άσκηση πίεσης ενδέχεται να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο πολιτικής. Όλες αυτές οι μέθοδοι αλλαγής απαιτούν ‘μετάφραση’ σε πρακτικές εφαρμογές, λαμβάνοντας υπόψη τη θεωρία και τις παραμέτρους που βασίζονται σε στοιχεία. Για παράδειγμα για μοντελοποίηση: ο εκπαιδευόμενος θα ταυτιστεί με το μοντέλο, ο εκπαιδευόμενος παρατηρεί ότι το μοντέλο ενισχύεται, ο εκπαιδευόμενος έχει επαρκή αυτο-αποτελεσματικότητα και δεξιότητες για τη δράση και το μοντέλο χρησιμεύει ως μοντέλο αντιμετώπισης αντί για μοντέλο κυριότητας.
Βήμα 4: Παραγωγή παρέμβασης
Αυτή είναι η πραγματική παραγωγή της παρέμβασης. Η δομή του προγράμματος καθορίζεται περαιτέρω και τα μηνύματα και τα υλικά συντάσσονται, δοκιμάζονται και παράγονται. Για το παραπάνω παράδειγμα, το ολλανδικό πρόγραμμα “Long Live Love” αναπτύχθηκε, εφαρμόστηκε και έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ότι προάγει το ασφαλέστερο σεξ στους εφήβους στα σχολεία.
Βήμα 5: Σχέδιο εφαρμογής
Καταρτίζεται πρόγραμμα υλοποίησης προγράμματος. Εντοπίζονται οι πιθανοί χρήστες του προγράμματος, προσδιορίζονται οι στόχοι επιδόσεων και οι στόχοι αλλαγής για τη χρήση του προγράμματος και σχεδιάζονται παρεμβάσεις υλοποίησης, και πάλι χρησιμοποιώντας τα βήματα του ΙΜ. Για το παραπάνω παράδειγμα, στόχος ήταν οι έφηβοι ηλικίας 14-15 ετών στα σχολεία. Η παρέμβαση υλοποίησης στοχεύει στη διάδοση στα σχολεία, την υιοθέτηση από τους διευθυντές και τους δασκάλους, τη σωστή εφαρμογή από τους δασκάλους και, τέλος, τη θεσμοθέτηση της παρέμβασης των διευθυντών και των συμβουλίων των σχολείων.
Βήμα 6: Αξιολόγηση του σχεδίου αποτελεσματικότητας
Η ανάπτυξη μιας παρέμβασης δεν είναι το τέλος του δρόμου. Είναι επίσης σημαντικό να αξιολογηθεί κατά πόσο μια παρέμβαση πέτυχε τους στόχους της (δηλ. Την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας) και εάν η παρέμβαση υλοποιήθηκε όπως είχε προβλεφθεί (δηλ. Αξιολόγηση της διαδικασίας). Οι δραστηριότητες για τα βήματα 5 και 6 θα πρέπει να αρχίσουν το συντομότερο δυνατό στη διαδικασία σχεδιασμού. Οι πληροφορίες από αυτές τις αξιολογήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουν τις παρεμβάσεις και κινούνται προς τα εμπρός και πίσω μεταξύ των βημάτων.
Ευρείες προοπτικές
Ο προγραμματισμός των παρεμβάσεων αλλαγής συμπεριφοράς πρέπει πάντα να:
(1) Χρησιμοποιεί θεωρίες συμπεριφοράς και ερευνητικά στοιχεία ως θεμέλια.
(2) Υιοθετούν μια οικολογική προσέγγιση για την αξιολόγηση και την παρέμβαση σε προβλήματα υγείας
(3) Υπάρχει βεβαίωση ότι συμμετέχουν αντιπρόσωποι στις κοινότητες-στόχοι και σε άλλους συναφείς ενδιαφερόμενους.
Ένα άτομο με πρόβλημα υγείας είναι μέρος ενός συστήματος, όπως και η πιθανή λύση για το πρόβλημα υγείας. Ως εκ τούτου, η ευρεία συμμετοχή σε διάφορα επίπεδα ενός συστήματος μπορεί να φέρει ένα μεγαλύτερο εύρος δεξιοτήτων, γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης σε ένα έργο και μπορεί να βελτιώσει την εφαρμογή της παρέμβασης σε πραγματικό περιβάλλον και με τον καλύτερο τρόπο αξιολόγησης της παρέμβασης.
Βασικές διαδικασίες
Ο ΙΜ προτείνει επίσης «βασικές διεργασίες» και βασικές ενέργειες για την εφαρμογή μιας θεωρίας και των ερευνητικών στοιχείων: θέτοντας ερωτήσεις, απαντήσεις στην καταιγίδα, ανασκόπηση εμπειρικών ευρημάτων, πρόσβαση και χρήση θεωρίας, εντοπισμό και αντιμετώπιση της ανάγκης για νέα έρευνα και τελικά διατύπωση του καταλόγου των απαντήσεων.
Ιδιαίτερα η διαδικασία πρόσβασης και εφαρμογής της θεωρίας είναι η πρόκληση που οι ψυχολόγοι της υγείας είναι ειδικά εκπαιδευμένοι. Αναζητώντας τη βιβλιογραφία για αποδείξεις σχετικά με το θέμα, ο προγραμματιστής του προγράμματος θα συναντήσει θεωρητικές ιδέες, καθώς και έννοιες που μπορεί να συνδέονται με θεωρίες. Τέλος, οι σχεδιαστές μπορούν να χρησιμοποιήσουν θεωρίες που εξοικειώνονται, όπως για παράδειγμα η Θεωρία της Προγραμματισμένης Συμπεριφοράς για τους καθοριστικούς παράγοντες συμπεριφοράς ή οι αυτορυθμιζόμενες θεωρίες για την αλλαγή συμπεριφοράς.
Πρακτικές συστάσεις
- Κάθε ομάδα σχεδιασμού για μια παρέμβαση αλλαγής συμπεριφοράς θα πρέπει να έχει έναν εμπειρογνώμονα της επιστήμης συμπεριφοράς ως ένα από τα μέλη της, π.χ. ένα καλά εκπαιδευμένο ψυχολόγο υγείας.
- Όταν αναπτύσσετε παρεμβάσεις αλλαγής συμπεριφοράς, χρησιμοποιήστε τη θεωρία και τα αποδεικτικά στοιχεία, παίρνετε ένα σύστημα υιοθέτησης μιας προσέγγιση συστημάτων και βελτιώστε τη συμμετοχή στην παρέμβαση.
- Οι παρεμβάσεις αλλαγής συμπεριφοράς σχεδιασμού είναι μια διαδικασία βήμα προς βήμα, όπου κάθε βήμα βασίζεται σε αυτές που προηγούνται. Το πρωτόκολλο IM μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να κατευθυνθούν μέσω αυτών των βημάτων.
- Οι «βασικές διεργασίες» μπορούν να βοηθήσουν τον ψυχολόγο της υγείας να βρει θεωρητικές απαντήσεις για προγραμματισμό ερωτήσεων.
- Ιδιαίτερα σχετικές με τον προγραμματισμό παρέμβασης είναι: η αναγνώριση μεταβλητών και σημαντικών καθοριστικών παραγόντων συμπεριφοράς, λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρητικές παραμέτρους που καθιστούν αποτελεσματικές τις μεθόδους αλλαγής συμπεριφοράς και διασφαλίζοντας ότι η παρέμβαση υλοποιείται όπως είχε προγραμματιστεί.
Translated by: Angelos Kassianos
