Rik Crutzen, Maastricht University, The Netherlands

Tegenwoordig gebruiken mensen het internet vaak en voor veel verschillende zaken: van boodschappen doen tot grappige katten plaatjes delen met vrienden aan de andere kant van de wereld. Alles is mogelijk. Het internet wordt ook steeds meer gebruikt in de gezondheidszorg – ook wel e-gezondheid genoemd.

Wat is e-gezondheid?

E-gezondheid verwijst naar diensten en informatie in de gezondheidszorg, die overgebracht of ondersteund worden via het internet en verwante technologieen. Binnen de gezondheidspsychologie richt e-gezondheid zich op een verscheidenheid aan gedragingen zoals, bijvoorbeeld, stoppen met roken of meer bewegen. In een literatuuroverzicht van onderzoeken naar e-gezondheid die sinds het begin van deze eeuw uitgevoerd zijn, wordt geconcludeerd dat deze internet interventies effectief kunnen zijn. Het is daarbij wel belangrijk dat bij de ontwikkeling van de interventies gebruik gemaakt wordt van bestaande theorieen en beschikbare kennis uit eerder onderzoek.

De voordelen van internet interventies

Het gebruik van het internet en verwante technologieen heeft meerdere voordelen. Mensen voelen zich bijvoorbeeld meer anoniem in vergelijking met interventies die een-op-een worden uitgevoerd. Deze anonimiteit kan een voordeel zijn bij interventies die schaamte kunnen oproepen (bijvoorbeeld over condoom- of alkoholgebruik). Ook kunnen interventies gebruik maken van GPS navigatie door mensen te attenderen op lokaties in de buurt waar je gezond eten kunt krijgen. Let wel, beide voorbeelden moeten gezien worden als mogelijkheden van e-gezondheid, en zullen niet gebruikt kunnen worden bij alle internet interventies. Ze zullen alleen nuttig zijn als blijkt dat gebrek aan anonimiteit of beschikbaarheid van gezond eten inderdaad bijdragen aan ongezond gedrag. Anders gezegd, de eigenschappen van het medium en de voordelen ervan moeten gezien worden als middel, en niet als doel op zich.

Onderzoek naar interventies

Een voordeel van alle internet interventies is dat ze de mogelijkheid bieden om het gebruik van de interventie ook te onderzoeken. Ze kunnen bijvoorbeeld inzicht bieden in wanneer gebruikers een interventie website verlaten, of wanneer ze stagneren. Dit kan gebruikt worden om interventies verder aan te passen aan behoeftes van gebruikers, en om de blootstelling aan, en positief resultaat van, de interventie te verhogen. Bovendien biedt het inzicht in hoe intensief bezoekers aan de website de interventie gebruiken (bijvoorbeeld hoe vaak, en hoe lang ze de site bezoeken) en waarin ze geinteresseerd zijn (de onderwerpen die aangeklikt worden).

Conclusie

E-gezondheid interventies hebben bepaalde eigenschappen en mogelijkheden die erg nuttig kunnen zijn in de gezondheids psychologie. Maar het is geen wondermiddel. Gedragsverandering is een complex proces, en we moeten gebruik maken van alle bestaande theorieen en beschikbare kennis uit eerder onderzoek om de kans dat interventies effectief zijn te vergroten, zowel online als offline.

Aanbevelingen voor de praktijk

• E-gezondheid kan gebruikt worden om gedrag te veranderen. Het is daarbij wel belangrijk om internet interventies systematisch te ontwikkelen, net als andere gedragsveranderings interventies.
• Gebruik e-gezondheid niet als doel maar als middel: de eigenschappen van het internet en de mogelijkheden die het biedt dienen alleen doelgericht gebruikt te worden. Blijf altijd bewust van waarom je een bepaald medium wil gebruiken en welk doel je ermee wil bereiken.
• Als je e-gezondheid gebruikt, onderzoek dan ook het gebruik van de interventie. Dit kan inzicht bieden in op welke manier men je interventie gebruikt, en deze informatie kan helpen bij het verbeteren van de interventie.

Translation: Anne van Dongen.